آرشیو شنبه ۲۸ اسفند ۱۳۹۵، شماره ۴۰۱۰
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گفته ها

ایران پیش از ملی کردن نفت، کشور فقیری بود که زیر فشار اقتصادی قرار داشت و در رشته های بازرگانی و کشاورزی عقب بود. همچنین ایران در زمینه های هنری مانند موسیقی، تئاتر و سینما... پیش از ملی کردن نفت، موفقیت چندانی نداشت ولی پس از جذب درآمد حاصل از فروش نفت در عرصه های فرهنگی هنری پیشرفت کرد. بنابراین زمینه برای ملی کردن صنعت نفت در جامعه فراهم بود و فعالیت هایی برای تشکیل احزاب و گروه های مختلف در کشور انجام می شد. در آن دوران بخش اندکی از حاکمیت ایران در دست شوروی و بخش مهم تر دیگر در دست انگلیس بود. انگلیس که به تنهایی نمی توانست در مقابل نهضت ملی شدن صنعت نفت مقاومت کند، آمریکا را نیز با خود همراه کرد. البته روابط مصدق با آمریکا بد نبود. به همین دلیل پس از شکایت انگلیس به دادگاه لاهه مصدق که برای دفاع از ایران به هلند رفته بود، جهت جلب نظر آمریکا به این کشور هم رفت و در جلسات سازمان ملل متحد و شورای امنیت شرکت کرد ولی اقدامات مصدق در روابط ایران و آمریکا تاثیری نگذاشت. مهم ترین مشکل مصدق، نظامی ها بودند و او برای جلوگیری از این مشکل از شاه خواست تا پست وزارت جنگ را به او بدهد. شاه در مقابل پیشنهاد مصدق او را کنار گذاشت و قوام السلطنه را مامور تشکیل کابینه کرد ولی این عمل با عکس العمل شدید مردم روبه رو شد و شاه پس از چند روز زد و خورد خیابانی که عده ای از مردم هم در آن شهید شدند، مجبور شد قوام السلطنه را کنار بگذارد و مصدق بار دیگر نخست وزیر شد.

- بخشی از گفت وگوی «ایسنا» با غلامحسین صالحیار، روزنامه نگار و مترجم و محقق (1382 – 1311)