درک از سیاست میان اقشار مختلف جامعه ما در طول تاریخ معاصر به شدت دچار تغییر و تحول شده است. این تغییر و تحول هم در میان اقشار مختلف اجتماعی شدید بوده است و هم در خود اقشار اجتماعی.

البته صحبت از اقشار اجتماعی قدری گنگ است. من در اینجا به طبقات مورد نظر مارکسیست ها توجه ندارم. اقشار اجتماعی مورد نظر من تفاوت های فرهنگی دارند و هر قشر از لحاظ اقتصادی سطوح گوناگون غنی و فقیر دارد. بعد از جنگ های ایران و روس و فقر گسترده و فراگیر ناشی از آن تقسیم بندی دوگانه جامعه میان شهر و روستایی یا مدنی و بدوی تشدید شد: به عبارت دیگر جامعه ارباب و رعیتی رنگ فرهنگی تر و دوقطبی تر به خود گرفت. بسیاری از خوانین هم در این تقسیم بندی فرهنگی در شمار رعایا محسوب می شدند.