آرشیو چهارشنبه ۳۰ فروردین ۱۳۹۶، شماره ۴۸۰۲
سینما
۱۲

جلال مقدم؛ غریب تاثیرگذار

علی رستگار

جلال مقدم که 30 فروردین 1308 در نیشابور به دنیا آمد، از آن شخصیت های تاثیرگذار سینمای ایران است که متاسفانه گاهی در گیر و دار هیاهوی دوره های مختلف، کمتر یادی از او می شود.

تماشاگران نسل های جدید سینما احتمالا اصلا او را نشناسند، مگر آن شیفتگان واقعی و کنجکاوتر که آگاهند سینماگران موفق امروز بر شانه بزرگانی چون مقدم ایستاده اند و حالا بزرگی می کنند. بخشی از این مهجوریت به خود مقدم برمی گردد و او با وجود برخورداری از قامتی بلند و صدایی تیز و پرطنین، خیلی اهل خودنمایی نبود و گوشه نشینی و انزوا را ترجیح می داد. آن هم درحالی که به عنوان نویسنده و کارگردان جزو آغازگران موج نوی سینمای ایران بود و در دوران غلبه سینمای تجاری، تلاش می کرد طور دیگری به سینما نگاه کند. نویسنده «جنوب شهر» و «شب قوزی» در ادامه فیلم هایی ساخت که بویژه «فرار از تله» با استقبال خوبی مواجه شد.

یکی از مهم ترین فیلم های کارنامه مقدم، مستند «خانه خدا» است که درباره مراسم حج بود. این فیلم در میانه دهه 40 در سینماهای کشور اکران شد و نکته جالب آن که حتی خانواده های مذهبی که مخالف سینمای آن دوران بودند، صرفا برای دیدن این فیلم دینی به سینماها رفتند. قرار است نسخه ترمیم شده این فیلم در جشنواره جهانی فجر به نمایش درآید.

مقدم اما با روحیه غریبش این مسیر را ادامه نداد و بیشتر سال های پس از انقلاب را در تلویزیون و سینما به بازیگری پرداخت، هرچند برخی نقش آفرینی هایش بویژه در دندان مار، هامون، سرب، ردپای گرگ و سایه خیال، از توانایی او در بازیگری حکایت می کرد، اما اگر مقدم از پیله تنهایی خودخواسته اش بیرون می آمد و فضا برای کارگردانی او آماده می شد، سینمای ایران بهره و نصیب بیشتری از این هنرمند می برد.

مرگ مقدم هم همچون او غریب بود؛ تصادف با یک اتوبوس شرکت واحد در اسفند 74، 60 روز کما و سرانجام پایان زندگی در 29 فروردین، یعنی درست یک روز قبل از تولدش.