در سکوت ناشی از فرونشستن تب انتخابات و در گرماگرم آفتاب طاقت فرسای این روزها شنیدن خبر درگذشت امیرجلال الدین اعلم ناگوار و تلخ است. مترجمی که نام فخیمش به عنوان مترجم آثار کافکا نه فقط بر مجلد آثار این نویسنده چک که در خاطره کتاب دوستان ایرانی نقش بسته است. آقای اعلم اهل سر و صدا و هیاهو نبود و در خلوت و انزوا کارش را می کرد. آشنایی علاقه مندان ادبیات و فلسفه و هنر با او به واسطه آثار ارزشمندی صورت می گرفت که ترجمه کرده بود، به نسلی از نویسندگان بزرگ غربی دهه های میانی سده بیستم علاقه داشت که مرز میان فلسفه و ادبیات را درنوردیده بودند و همان قدر نویسنده خوانده می شدند که متفکر: ژان پل سارتر و آلبر کامو. به همین خاطر به جنبه ادبی آثار این نویسندگان اکتفا نمی کرد و آثاری را نیز که جنبه های اندیش گون این نویسندگان را در بر می گرفت، ترجمه می کرد. ترجمه آثاری چون «سنجش هنر و اندیشه فئودور داستایوفسکی» (ارنست سیمونز) و «سنجش هنر و اندیشه کافکا» (والتر زکل) از این دست اند.

با این همه علاقه فلسفی اعلم را نمی توان به فلسفه اگزیستانسیالیستی و قاره ای محدود کرد: گواهی این ادعا نیز غیر از ترجمه مهجورش از «جامعه باز و دشمنان آن» کارل پوپر، ترجمه درخشانش از جلد پنجم تاریخ فلسفه سترک فردریک کاپلستون است که به فلاسفه بنیانگذار انگلیسی می پردازد: هابز، لاک، برکلی و هیوم. اهل فن می دانند که از نظر ترجمه یکی از بهترین مجلدات این مجموعه همین جلد پنجم است که استاد اسماعیل سعادت آن را ویراسته است. هنر و تاریخ آن، دیگر حوزه مورد علاقه جلال الدین اعلم بود، برای مثال می توان به ترجمه «انگیزه آفرینندگی» نوشته دنیس اسپور اشاره کرد که کتاب بسیار ارزشمند و مهمی در حوزه تاریخ هنر است و همچنین آثار متعددی که او درباره هنرمندان و نقاشان ایرانی چون بهمن نیکو و عطاالله ذی نوری و مرتضی محمدی ترجمه کرد. یادش ماندگار، با امید.