آرشیو دوشنبه ۹ امرداد ۱۳۹۶، شماره ۶۵۵۶
اندیشه
۱۵
تامل

مرگ و معنای زندگی

دکتر یحیی یثربی (استاد فلسفه و عرفان و پژوهشگر دین)

همواره انسان را با «اندیشه» تعریف کردند بدین معنا که بزرگترین صفتی را که ویژه انسان دانستهاند، «اندیشیدن» است. شاید «خندیدن» هم از صفات مختص بشر باشد اما تاثیر و اهمیت «اندیشه» را برای بشر و زندگانیاش در این دنیا نداشته است چرا که «اندیشه» سامانبخش زندگی است.از زمان ارسطو یا حتی قبل از او، انسان را «حیوان ناطق» توصیف و تعریف کردهاند یعنی جانوری که «میاندیشد». در کنار این اندیشه و از ثمرات آن «اندیشیدن به مرگ» است و به این اعتبار، تنها انسان است که به مرگ میاندیشد و حیوانات از این مساله مبرا هستند.نگاه به مرگ را در اندیشه بشری، باور داشتن یا باور نداشتن به خدا میسازد. چنانچه که خداناباوران خصوصا در غرب نسبت به مرگ چنین میاندیشند که انسان برای هدفی مشخص آفریده نشده است و صرفا بر اثر تکامل و حادثه در این جهان پدید آمده است و از جهان پس از مرگ خبری نیست. در این دیدگاه، هدف بشر لذت بردن از این جهان است که ابزار این راه از طریق «اندیشه» فراهم میشود. این گروه، جهان را تهی از هدف میشمارند و از اینرو تحملش برایشان سخت است چرا که خود را در یک سیر لذت و زندگی مداوم غوطهور میبینند.اما نگاه دیگر که نشات گرفته از باور به خدا است و بهترین این دیدگاه در دین اسلام تبلور یافته است، میگوید: بشر میان دو لذت موقت و دائمی است و شرط رسیدن به لذت دائمی دوری از برخی اقدامها و الزام برخی امور بسیار ساده است که متاسفانه آن را برخی شاخه های عرفانی و ادیان دیگر بیحد سخت و طرد کردهاند.من چندین سال قبل جزوهای با نام مرگ در 40 یا 50 صفحه منتشر کردم که با استقبال روبهرو شد و منجر به بسط آن و نگارش کتابی در 200 صفحه شد. در آن کتاب هدفم توجیه دیدگاه خداشناسان بویژه حضرت علی(ع) نسبت به مرگ بود. حضرت علی(ع) به ما میگوید کسانی که به آخرت معتقدند پی به هدفمندی عالم میبرند. این مساله که خداوند و دین اسلام خیر هر دو عالم را برای ما میخواهد ما در هر وعده نماز در قنوت میگوییم و این خود سندی بر این ادعا است.