آرشیو شنبه ۱۵ مهر ۱۳۹۶، شماره ۶۶۱۱
فرهنگ و هنر
۲۲
یادداشت

رد پای 2 کشتار اتمی در آثار نویسندگان ژاپنی

مهدی غبرایی

برخلاف ژاپنی ها که از «کازوئو ایشی گورو» به عنوان نویسنده هموطن خود یاد می کنند، معتقدم نمی توان چندان او را ژاپنی دانست. او تباری ژاپنی دارد اما در کشور انگلستان بزرگ شده، با این همه بواسطه تلاش والدینش از ادبیات و فرهنگ ژاپن هم خیلی دور نمانده است. از همین رو او خودش را نویسنده ای میان دو جهان می داند؛ جغرافیایی که در آن متولد شده و جغرافیایی که در آن بزرگ شده است. با مطالعه آثار وی نیز می توان به این نکته پی برد که تنها دو اثر وی در ژاپن می گذرد و مابقی آنها در جهانی خیالی و همچنین انگلستان به تصویر کشیده شده اند. با این همه خواه ناخواه او از زمره نویسندگان ژاپنی به شمار می آید و بر اساس استنباط شخصی خودم گمان می کنم اغلب نویسندگانی که در ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم پا به عرصه گذاشته اند تحت تاثیر دو فاجعه انسانی بمباران اتمی «هیروشیما» و «ناگازاکی» در این کشور هستند. از همین رو نوشته های اغلب آنان، از جمله «ایشی گورو» تحت تاثیر مسائل انسانی و حتی انسان گرایی شدید قرار دارد. در نوشته های «ایشی گورو» ویژگی هایی همچون واژگون کردن واقعیت ها، ماندگاری بالا در ذهن و از سویی کششی بسیار بالا دیده می شود. او با استفاده از همه این ویژگی ها درصدد ارائه انسان گرایی مدنظر خود است. قهرمان داستان ها و رمان های وی همگی خواهان غلبه به فقدان های خانوادگی و حتی فقدان های ناشی از بروز جنگ هستند. در عین حال او با معنا بخشیدن به زمان حال، به یادآوری گذشته نیز می پردازد. از برنده سال 2017 نوبل ادبیات که بگذریم، با وجود آنکه این جایزه تنها به دست نویسندگان اروپایی و امریکایی نرسیده و برگزیدگانی از آسیا و آفریقا هم داشته اما هنوز از ایران نویسنده ای موفق به کسب آن نشده است. این در شرایطی ست که به گمان من «محمود دولت آبادی» با توجه به فضایی که از روستا در نوشته هایش ارائه کرده، هیچ دست کمی از بسیاری نویسندگان مطرح جهان ندارد اما بواسطه دلایلی از جمله محدودیت جغرافیایی زبان فارسی مجالی برای کسب چنین جوایزی نیافته است.