به گواه شواهد فراوان تاریخ ادبیات و پیش کشیدن موضوع تکراری نزاع عقل و عشق، ممکن است برخی بر این گمان باشند که حافظ به اعتبار ظاهر برخی ابیات، سخندانی عقل ستیز است که رندانه بساط عقل را برچیده و به جناح عشق پیوسته است و برای این تصور هم ابیاتی چون: «عقل اگر داند که دل در بند زلفش چون خوش است/ عاقلان دیوانه گردند از پی زنجیر ما» یا: «عاقلان نقطه پرگار وجودند ولی/ عشق داند که درین دایره سرگردانند» را به یاری گرفته باشند، اما از این مهم نباید غافل بود که به تعبیر دکتر دینانی، عشق در نظر حافظ و امثال او نه تنها نقطه مقابل عقل نیست بلکه عقل مشدد است و در حقیقت مباینتی میان عقل و عشق نیست، بلکه مراد از ستیز با عقل در این مواضع ستیز با عقل حسابگر و معادله ساز برای اکتسابات حسی و جسمی است نه عقل منشعب و متصل به عقل کلی.