به روایت برخی از مورخان، بیست و پنجم محرم الحرام مصادف با شهادت حضرت علی بن الحسین، امام زین العابدین(ع) است. آن حضرت(ع) در دشوارترین شرایط، مسئولیت خطیر امامت و رهبری جامعه راعهده دار شد و با شیوه ای بدیع، وجدان ها را مخاطب قرار داده و با سلاح «اشک» و «دعا» اجتماع آمیخته به «جهل» و «خشونت» را به مسیر«آگاهی» و بیداری «عاطفه» کشاند، چراکه اجتماع مسلمین پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) راهی را که رسالت خاتم برایش ترسیم کرده بود، نپیمود و منحنی انحراف رفته رفته به رجعت عادات جاهلی انجا مید. در این شرایط که خلافت اسلامی به جای فرهنگ اسلامی در حال توسعه بود و مناطق جدیدی را به قلمرو خود می افزود، جمعیت مسلمانان جایگیر در جغرافیای اسلامی در سطح نگران کننده ای ازمعنویت و آرمان های متعالی تهی شده و شریعت محمدی(ص) در معرض استحاله و فروپاشی قرار داشت. امام سجاد(ع) در چنین وضعیتی با تکیه بر رخداد عاشورا و در راستای رسالت محمدی(ص) الگوهای زیست مسلمانی و جایگاه رهبری امت اسلامی را تبیین نموده و به بازتعریف معیارهای آن پرداخت تا آحاد مسلمان فرصت انتخاب راه از بیراهه را یافته و در نتیجه خودآگاهی ایمانی به مناسبات «حق» و «تکلیف» در یک جامعه اسلامی واقف شوند. حاصل این تلاش های مدبرانه و راهگشا در آن شرایط دشوار منجر به بیداری دینی و به موازات آن تعدیل خشونت های جاهلی شد. امام سجاد(ع) برای تسهیل در دستیابی به این مهم بر تربیت حاملان مکتب نبوی نیز مبادرت نمود. فعالیت آن حضرت(ع) در این ارتباط بخوبی به بار نشست و مسجدالنبی که در دوره ای از خلافت امویان با بستن اسبان مورد هتک قرار می گرفت، شاهد تدریس ناب ترین معارف اسلامی از سوی امام سجاد(ع) شد و محدثان، فقیهان و اندیشمندانی چند در کانون علمی آن حضرت پرورش یافتند. امام زین العابدین(ع) در طول 35 سال امامت خویش به رغم مشکلات، تهدیدها و محدودیت ها توانست پیوندهای ازهم گسسته ایمانی را برقرارکند و شعله های امید را در دل مومنان برافروزد. امام سجاد(ع) با تعلیم حقوق هر یک از مسلمانان نسبت به خود، دیگران و محیط زندگی، الگوی نظام اجتماعی مورد تایید اسلام را که براساس روابط سالم اجتماعی نظم یافته است برای جامعه بشری به ارمغان آورد. امام سجاد(ع) سرانجام با دسیسه هشام بن عبدالملک، خلیفه وقت اموی به شهادت رسید.