امروز و با این شرایط اگر کسی از شما بپرسد راه آبادی ولایت (کشور) کدام است، همان الفاظ بی معنی را خواهید گفت که هر فردی در هر ایام گفته است. امروزها، عقل تنها، برای وزارت این ایام کافی نیست، اکثر عقاید و اعمال ملل فرنگ در ظاهر خلاف عقل می نماید ولی اگر ما بخواهیم به عقل طبیعی خود حرکت کنیم، منتهی الیه ترقی ایران مثل ایام کیومرث خواهد بود.

علم، برای عقل است هرگاه اوضاع فرنگ (غرب) را به حالت 4 هزار سال قبل از این برگردانید، وزرای ایران به زور عقل خود عالم را مسخر خواهند کرد اما امروز درجه اجتماع علوم بشری به جایی رسیده که عقل طبیعی در تصور آن حیران است. مثلا هرگاه 2 هزار نفر آدم بسیار عاقل ایرانی جمع بشوند و با هم یک سال خیال بکنند که بانک چه چیز است، یقینا در اولین نقطه آن معطل خواهند شد. عقل فرنگی به هیچ وجه بیش از عقل ما نیست اما حرفی که هست در علوم ایشان است و قصوری که داریم، این است که هنوز نفهمیده ایم فرنگی ها چقدر از ما پیش افتادند. اصل ترقی فرنگی ها (غربی ها) در آیین تمدن آنها بروز کرده و برای کسانی که از ایران بیرون نرفته اند، محال و ممتنع است که درجه این نوع ترقی فرنگ را بتوانند تصور کنند.