ذات اقدس اله رسول خود را به ادب الهی مودب کرد که حضرت فرمود: «ادبنی ربی فاحسن تادیبی»(1)، قبل از اینکه وجود مبارک حضرت به مقام شامخ نبوت بار یابد، هنوز پیغمبر نشده بود که صدر و ساقه رفتار و گفتار او ادب بود، آن روز برده داری یک نظام رسمی بود، تعبیر غلام، تعبیر عبد، تعبیر امه و کنیز یک تعبیر روزانه در همه خانواده ها بود، قبل از نبوت، حضرت هرگز کلمه غلام، کلمه امه، کلمه عبد را به کار نمی برد، حرف ابن ابی الحدید این است که حضرت در دوران قبل از نبوت از «عبد» تعبیر می کرد به «فتی»، از «امه» تعبیر می کرد به «فتاه»؛ یعنی پسر جوان، دختر جوان. فتوت را طرح می کرد، جوان را هم شاب نمی گفت، نمی فرمود جوان!

اصرار قرآن کریم این است که این واژه های معنادار را در اصول زندگی راه اندازی کند، «فتی»؛ یعنی کسی که دارای فتوت و جوانمردی است، نمی گوید، بگویید: جوان! بلکه بگویید: جوانمرد،حضرت این تعبیر را چه درباره «امه» چه درباره «عبد» به کار می برد تا جامعه را به این فضل روشن کند، به این جامعه بها دهد، همین جامعه وقتی مودب شد، متحد شد، توانست این دو امپراطوری را رام کند، هم امپراطوری ایران را بگیرد،هم امپراطوری روم را بگیرد؛ مگر حجاز چقدر سلاح داشت؟ مگر این اعراب با آن وضعی که داشتند که حیات خلوت هرکدام از این دو امپراطوری بودند، می توانستند در برابر ایران و روم بجنگند؟ اما هر دو کشور طولی نکشید که تابع اسلام شدند. مردم تشنه عدل، ادب و احسان هستند. در درون همه ما این حس را ذات اقدس اله به ودیعت نهاده، ما همان طوری که با این چشم ظاهر از گل لذت می بریم، با چشم درون خود از ادب لذت می بریم، از عاطفه لذت می بریم، اسلام با این هنر آمده ایران را گرفته وگرنه مگر ایران فتح کردنی بود، مخصوصا بخش های طبرستان که قدم به قدم شیارهای سنگلاخ و جنگلی دارد، مگر طبرستان قابل فتح بود؟ مگر بخش های زاگرس قابل فتح بود، آن منطقه هایی که یا جنگل دارد یا کوه دارد یا دره دارد، قدم به قدم شیار است، مگر می شد ایران را فتح کرد، اینها منتظر عدل بودند، دیدند عدل آمد، منتظر ادب بودند، دیدند ادب آمد،به اسلام گرویدند. این باید بماند این سرمایه دینی و سرمایه ملی ماست، فرمود پیغمبر آمد با این وضع مردم را اصلاح کرد.

وجود مبارک پیغمبر(صلی الله علیه و آله) از همان زمان جاهلیت به این فکر بود که خانواده را سامان دهد. خواهرها، مادرها، خانم ها عنایت کنند، بدانند که بهترین فضیلت برای زن،مادر شدن است، این کودک که در رحم مادر تربیت می شود؛ نظیر آن دستگاه شیشه ای یا غیر شیشه ای سلول های بنیادی نیست که در آنجا بره ای را به بار می آورند. در دوران بارداری همه فضایلی که مادر دارد به بچه می رسد و همه فیض هایی که ذات اقدس اله به کودک در رحم عطا می کند از راه نفس مادر است؛ مادر مجرای فیض خالقیت است.اگر مادر، کار مادری بکند ما دیگر جوان معتاد نخواهیم داشت، عاطفه است که جوان را از منزل جدا نمی کند، عاطفه است که جوان را پایبند منزل می کند.این عاطفه است که اگر مادر پیر شود، پدر پیر شود؛ هرگز فرزند حاضر نیست او را به خانه سالمندان بفرستد، او شاگرد این آیه است که (إما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما اف؛ اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها [حتی] اوف مگوی(2). یک سید بزرگواری خدمات فراوانی در شهر ما کرد، مسجد ساخت، حسینیه ساخت، حمام ساخت، خواست خانه سالمندان بسازد، هر چه کرد موفق نشد، یک روز آمد نزد من گله کرد که اینها حاضر نیستند به من پول بدهند، گفتم شما از این مردم قدردانی کن که به تو پول نمی دهند و حاضر نیستند خانه سالمندان بسازند، هر کسی مادر خود را در خانه خود حفظ می کند، جای شکر است، اینها تربیت شده عالمان دین هستند. آدم مادر و پدر خود را به خانه سالمندان می دهد؟ کسی که در مهدکودک تربیت شده، عاطفه را نچشیده است، عاطفه که سفارشی نیست، عاطفه چیزی نیست که آدم پای سخنرانی یاد بگیرد، عاطفه چشیدنی است نه شنیدنی، عاطفه چشیدنی است نه خواندنی، عاطفه یافتنی است نه فهمیدنی، عاطفه را کودک باید در دانشگاه هفت ساله خود دریابد؛ این عاطفه می شود ملات، وقتی ملات شد، جامعه را با این عاطفه می شود حفظ کرد.

خدا آیت الله شهید محمد مفتح را غریق رحمت کند! او از شاگردان خوب مرحوم محقق داماد بود، شاگرد امام بود، در بخشی از درس های خصوصی علامه طباطبایی شرکت می کرد و موفق شد که حوزه و دانشگاه را متحد کند؛ اما اتحاد حوزه و دانشگاه در سایه علم است؛ یعنی حوزه می گوید، خدا چنین گفت، دانشگاه می گوید، خدا چنین کرد. دانشگاه ما غرق در دین است؛ منتها خیال می کند علم، سکولار است، مثل اینکه یک ماهی از سایر ماهی ها سوال کند، اینکه می گویند دریا، اینکه می گویند آب، آب چیست؟ به او می گویند تو غرق در آب هستی، نمی دانی آب چیست؛ مگر می شود دانشجو، دانشگاه، استاد دانشگاه حرفشان غیر دینی باشد؟! کل این نظام با یک تثلیث اداره می شود و آن جهان بینی و جهان داری و جهان آرایی است، این سه کار، وظیفه همه است. جهان را بفهمیم، جهان را حفظ کنیم، جهان را بیاراییم، آلوده نکنیم. اگر کسی در حوزه قم بحث کند که امام صادق(ع) یا امیرمومنان چه کارهایی کردند، این می شود علم دینی؛ ولی استاد دانشگاه که در دانشگاه می گوید خدا چنین کرد، این دینی نیست؟! این غرق دین است وما چیزی در عالم نداریم که فعل خدا نباشد خدا و خدا، خدا و اسمای خدا، خدا و اوصاف خدا، خدا و اقوال خدا، خدا و افعال خدا، خدا و آثار خدا هر کدام از اینها موضوع علم قرار بگیرد، این علم، علم دینی است؛ منتها متاسفانه لاشه دانش در دانشگاه ها مطرح است، چه کسی این عالم را خلق کرد؟ برای چه چیزی خلق کرد، این ابتر اول است و ابتر آخر؛ یعنی هم «منقطع الاول» است هم «منقطع الآخر»، لاشه دانش در کتاب های درسی است، یک فیزیکدان و شیمیدان لاشه تدریس می کند، یک طبیب لاشه تدریس می کند، این حادثه این طور «است»، قبلا این طور «بوده است»، بعدا این چنین «می شود»؛ اما چه کسی کرد، چه کسی به بار آورد، این زمین و موجودات زمینی را چه کسی به بار آورد، این هوا و فضا و احکام آن را چه کسی به بار آورد، این نظام سپهری و عواقب آن را چه کسی خلق کرد؟ این «هو الاول» را گذاشتند کنار، این «هو الآخر» را گذاشتند کنار، چون (هو الاول و الآخر)؛(3) یعنی مبدا و غایت را کنار گذاشتند، نظام داخلی هم که قوام آنهاست، ماده و صورت اینهاست، جنس و فصل اینهاست یا به تعبیر روز ذرات درونی اینهاست، این ذرات را چه کسی سامان داد، چه کسی آفرید؟ چون این دانش در دروس اینها نیست، اینها خیال می کنند علم، سکولار است، علم ممکن نیست که سکولار باشد. اگر کسی خدای ناکرده جهان بینی او الحادی است؛ یعنی معاذ الله خدا و قیامت و وحی و نبوت را قبول ندارد، بله چنین کسی خود سرگردان است، علوم او هم سرگردان، هیچ نظمی هم در جهان نیست، برای اینکه ناظمی در کار نیست؛ اما وقتی به لطف الهی ما در کشوری نفس می کشیم که اساس آن قرآن است و عترت، معلوم می شود که هر موجودی که در نظام هستی ثبت نام کرده است، فعل خداست. بعضی از علوم است که موضوع آن فعل انسان است، مثل هنر، خوانندگی، نوازندگی، ریسندگی، بافندگی، اینها می تواند دینی یا غیر دینی باشد، اینها را باید با دین هماهنگ کرد؛ اما فیزیک، شیمی، طب، ریاضی، علوم پایه و علوم تجربی همه اینها دینی است، چون بحث از موجود خارجی است، بحث درباره عوارض چیزی است که خدا تنظیم کرده است، بحث درباره فعل خداست، فرض ندارد که انسان درباره فعل خدا بحث کند و دینی نباشد؛ اما بازیگری سینما، هنرنمایی هنرمندان، نوازندگی، خوانندگی اینها می تواند دو گونه باشد، حلال و حرام، دینی و غیر دینی؛ اما فیزیک دو گونه باشد؛ یعنی چه؟ شیمی دو گونه باشد؛ یعنی چه؟ نظامی که مستقیما کار خداست این نمی تواند غیر دینی باشد ما که در قم می گوییم خدا چنین گفت، علم ما می شود دینی، آن وقت استاد دانشگاه که می گوید خدا چنین کرد، این علم دینی نیست؟! مهم ترین عاملی که حوزه و دانشگاه را یکی می کند همان علم دینی است و اگر سخنان نورانی امام که فرمود: ما عاطفه آوردیم، ما مهر و وفا و صفا آوردیم، ما ملات آوردیم، ضمیمه این شود، هم حوزه و دانشگاه متحد می شود، هم نظام متحد می شود، هم دولت و ملت با هم متحد می شوند و هم این نظام، سرافراز می تواند تا زمان ظهور صاحب اصلی او از هر گزندی محفوظ بماند.