زمان شکل گیری و تاسیس شرکت های دولتی در اقتصاد ایران، به ابتدای دوره معنادارشدن اقتصاد ایران و آغاز کارکرد نظام اداری مدرن در سال های ابتدایی سده 1300 بازمی گردد. در این سال ها که زیربناهای اصلی اقتصاد و ساختارهای اساسی جامعه ساخته می شد، به دو دلیل 1) عدم توانایی بخش خصوصی برای حضور در بسیاری از فعالیت های اقتصادی و 2)ویژگی فعالیت موردنظر و عدم رغبت بخش خصوصی برای حضور در آن، دولت در اقتصاد دخالت و حضوری منحصربه فرد داشت و همین دلایل فلسفه اصلی و مبنای نظری راه اندازی شرکت های دولتی به عنوان ابزارهای مناسب دخالت دولت در اقتصاد بود. در دهه های اول و دوم قرن حاضر شرکت های دولتی در بخش های بانکداری، صنعت، راه آهن، انحصارات، بیمه و...تاسیس شدند.