گرچه کنار رفتن رکس تیلرسون از وزارت امور خارجه امریکا از مدت ها پیش بر سر زبان ها افتاده بود، اما عملی شدن این پیش بینی باعث ناباوری شد. این بار نیز توییتر از «جابه جایی بزرگ» در کاخ سفید خبر می داد.

دونالد ترامپ با چند خط توییت، وزیر امور خارجه امریکا را برکنار: رییس سیا را به عنوان وزیر امور خارجه جدید و یک زن را برای ریاست بر بزرگ ترین نهاد اطلاعاتی جهان معرفی کرد. دونالد ترامپ نوشت: «مایک پمپئو، مدیر سیا، وزیر امور خارجه جدید خواهد شد. او این شغل را عالی انجام خواهد داد. تشکر از رکس تیلرسون برای خدماتش! جینا هاسپل، مدیر جدید سیا خواهد بود و او نخستین زن انتخاب شده در این سمت است. تبریک به همگی!» اما هنوز تکلیف کار مشخص نیست. اکنون با اعلام این جابه جایی، نوبت به سنا می رسد که انتخاب دو عضو جدید کابینه ترامپ را تایید کند. در سنا جمهوریخواهان فقط از یک رای بیشتر در برابر دموکرات ها برخوردار هستند و ترامپ برای قانع کردن حزب رقیب و همچنین هم حزب خود، جمهوریخواه برای چنین تغییراتی، راه دشواری پیش رو دارد. عزل وزیر امور خارجه و سپردن سکان دستگاه دیپلماسی امریکا به سکاندار نهاد اطلاعاتی آن هم در حالی که قرار است یک مامور مخفی جنجالی با اتهام های قدیمی همین سکان را در دست بگیرد، مسلما با تنش هایی در میان تصمیم گیرندگان همراه خواهد بود. به ویژه اینکه دولت امریکا باید تا چند ماه دیگر تکلیف برخی از عمده ترین موضوعات در سیاست خارجی این کشور را مشخص کند. تردیدی نیست که برای مواجهه با این موضوعات که عبارتند از دیدار قریب الوقوع ترامپ با رهبر کره شمالی، تعیین تکلیف توافق هسته ای با ایران و همچنین آمادگی برای ورود به جنگ تجاری، کاخ سفید به دنبال تیم هماهنگ با رییس جمهوری امریکا است. این تیم در پی شدت گرفتن اختلافات میان ترامپ با وزیر امور خارجه اش، رکس تیلرسون به شدت تضعیف شده بود. اختلافات طیف وسیعی را از بحث ناتو و روسیه تا نحوه مواجهه با ایران و کره شمالی در بر می گرفت. همچنین دو طرف بر سر موضوعاتی همچون بحران دیپلماتیک قطر، مذاکرات صلح خاورمیانه، آینده سوریه وافغانستان اختلاف نظر عمیق داشتند. دونالد ترامپ به عنوان سیاستمدار بی تجربه اما سر برآورده از جریان ملی گرای امریکایی، بر اتخاذ سیاست خارجی یکجانبه گرا، ضدمشارکت جویی بین المللی و مدافع مشت آهنین با بدنه دستگاه دیپلماسی امریکا که بر جهان گرایی، حفظ ائتلاف های بزرگ و حراست از مناسبات نظم بین الملل تاکید داشت، اختلاف پیدا کرد. تا مدتی به نظر می رسید که این اختلاف نظر با پادرمیانی افرادی همچون ژنرال هربرت مک مستر، مشاورامنیت ملی و جیمز متیس، وزیر دفاع تا حدودی فروکش کرده است. اما گویا نحوه مواجهه دونالد ترامپ با یکی از حساس ترین بحران ها در سیاست خارجی امریکا، یعنی بحران اتمی شبه جزیره کره، تنش میان رییس جمهوری و وزیر امور خارجه را یکسره کرد. ساعاتی پس از موافقت غیرمنتظره دونالد ترامپ با دعوت به گفت وگو از سوی کیم جنگ اون، رهبر کره شمالی و با میانجیگری کره جنوبی، تیلرسون که در سفر آفریقایی بود این تحول بزرگ را تصمیم شخصی ترامپ خواند. رسانه ها همچنین خبر دادند که تیلرسون به دلیل بیماری برخی از برنامه های کاری خود در آفریقا را لغو کرده و یک روز زودتر به واشنگتن بر می گردد. بازگشت تیلرسون نیز با توییت ترامپ برای معرفی وزیر امور خارجه جدید امریکا همزمان شد. به هر حال، با به پایان رسیدن اختلافات ترامپ - تیلرسون، نوبت به مایک پمپئو می رسد که اگر بتواند رای سنا را به دست آورد، سکاندار دستگاه دیپلماسی امریکا در موقعیت حساسی خواهد شد. وی باید طی کمتر از سه ماه، دیدار سران دو کشور امریکا و کره شمالی را تدارک ببیند آن هم در شرایطی که امریکا هنوز در سئول سفیر ندارد و سمت نماینده ویژه رییس جمهوری در موضوع شبه جزیره کره خالی است. همچنین قرار است ترامپ تا12 ماه مه در مورد تمدید مجدد تعلیق های هسته ای ایران تصمیم بگیرد. رییس جمهوری امریکا اعلام کرده است که یکی از اختلافات وی با تیلرسون، موضوع توافق هسته ای با ایران بوده است. در حالی که پمپئو چه در زمان حضور در کنگره و چه در سمت رییس سیا از عمده ترین مخالفان برجام به شمار می آمده است. با این حال، وی باید به منظور همراه ساختن وزارت امور خارجه با تصمیم احتمالی ترامپ برای خروج از برجام بر مخالفت های درونی وزارت امور خارجه غلبه کند: آن هم در روزهایی که چشم انداز جنگ تجاری امریکا با متحدانش از جمله اروپا نمایان شده است. اما اینکه ترامپ و پمپئو چگونه بر این مشکلات غلبه خواهند کرد، هنوز جای تردید وجود دارد. به ویژه اینکه از چند روز پیش رسانه ها احتمال برکناری مک مستر از سمت مشاور امنیت ملی امریکا را نیز مطرح کرده اند و چه بسا در این زلزله سیاسی نیز، جیمز متیس هم سمت خود را از دست بدهد. در چنین آشفته بازاری، هدایت سیاست خارجی و امنیتی دولت امریکا بسیار دشوار خواهد بود.