آرشیو سه‌شنبه ۱ خرداد ۱۳۹۷، شماره ۶۷۸۶
صفحه آخر
۲۴
یاد

هاشم جاوید حافظ پژوه در گذشت

روایتی نو از قالبی کهن

کامیار عابدی (پژوهشگر ادبی)

هاشم جاوید (1397-1305) که در واپسین روزهای اردیبهشت درگذشت، یکی از حافظ پژوهان معتبر ایران شمرده می شد:«حافظ جاوید»(فرزان روز، 1375) و «دیوان حافظ»(همراه با بهاءالدین خرمشاهی، فرزان روز، 1378) از جمله آثار او در این زمینه است.با وجود برخی نوشته های پراکنده، باید بیشتر او را ادیبی شفاهی دانست.چنین ادیبانی به دلایل مختلف کم دست به قلم می برند. اما نوع آگاهی و شیوه نقادی آنان اغلب حضوری قابل احترام به آنان می بخشد. چنان که ادیبان و شاعرانی مانند احسان یارشاطر، احمد مهدوی دامغانی، سیمین بهبهانی، سیروس پرهام، منصور اوجی، محمدرضا شفیعی کدکنی، بهاءالدین خرمشاهی و بسیاری دیگر با احترام فراوان از او یاد کرده اند. خوشبختانه در شماره های 51 و 52 مجله «نقد و بررسی کتاب تهران» (تابستان و پاییز 1395) هرمز همایون پور به مناسبت نودمین سال تولد این ادیب یادنامه ای به احترام او منتشر کرد. هاشم جاوید مانند بسیاری از ایرانیان ادیب و باذوق گاه شعر هم می گفت. پرشهرت ترین شعر او«پیرخرد» نام دارد که غلامحسین یوسفی، ادیب نامدار، در «چشمه روشن»(علمی، 1369) تفسیری بر آن نوشته است:

«پیر خرد یک نفس آسوده بود. / خلوت فرموده بود. / کودک دل رفت و دو زانو نشست. / مست مست. / گفت: تو را فرصت تعلیم هست؟ / گفت: هست. / گفت که ای خسته ترین رهنورد، / سوخته و ساخته گرم و سرد، / بر رخت از گردش ایام گرد. / چیست برازنده بالای مرد؟ / گفت: درد. / گفت چه بودای همه دانندگی، / راست ترین راستی زندگی؟ / پیر که اسرار خرد خوانده بود، / سخت در اندیشه فرومانده بود. / ناگه از شاخه ای افتاد برگ، / گفت: مرگ»

شعر جاوید روایتی نو از صورت قالبی کهن(مستزاد) و ساختار قالب های کهن دیگر (رباعی و قطعه)است.به لحاظ محتوا هم باید آن را تعبیری تازه از ایده ای باستانی، یعنی گذرا بودن زندگی تلقی کرد.به تعبیر یکی از خردمندان بزرگ شرق، تنها قانون پایدار جهان این است که هیچ چیز پایدار نیست! یادش همواره با شعرپژوهان و شاعران همراه باد!