آرشیو پنج‌شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۷، شماره ۹۲۳۸
صفحه اول
۱
سرمقاله

تودیع رمضان و معارفه فطر

سید مسعود علوی

یا ربی الذی لیس لی رب غیره لایکون هذا الوداع منی له وداع فناء و لاآخر العهد منی للقاء... (1)

آخرین فرحت افطار، فطر است و بازگشت به فطرت. ای نگار نورآگینان! از عطش به عطا رسیدیم، از صیام به صله و از شکیبایی به شکر. امید آن داریم که برای ما محتاجان عنایت یار، نهایت رمضان، رضوان باشد و سرانجام امساک، مسک. (2) خدایا! صدای دل انگیز منادی ات را شنیدیم که به مهمانی ملکوت و ضیافت عفو و عطشناکی عشق می خواندمان. لیاقت حضور نداشتیم؛ لطف تو زبان مان را به اجابت گشود و سلسله مهرت، پای سفره رحمت کشانیدمان. خدایا! اگر ماه سرخ ولایت، محرم را نیافریده بودی، وداع ماه هدایت، رمضان، عاشق کشی ها می کرد. حسرت فرقت رمضان، تمهید ورود اندوه عظیم عاشورا در نهانخانه دل می کند. نماز عید صائمین، بیعت حسینیان عطش آگین با موالیان معصوم عرصه عصمت و هدایت است؛ «الحمدلله علی ما هدینا و له الشکر علی ما اولینا». (3) صیام ما مقدمه قیام است و پیوند با قائمین نینوا؛ «قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله». (4)

سجاده دل و رحل اندیشه گشوده ایم و امشب با قاریان قوم قیام، قنوت قربت می گیریم و آیات وصال را زمزمه می کنیم. بر نگاه شهر، بهت فراق یار، حکایت دوری از لیلی لیالی رمضان و هجران روزهای روزه داران است و فطر، زیباترین بدرقه سفر کرده ای است که هزاران هزار قافله دل، همره اوست و هنوز بانگ رحیلش فرو ننشسته است که آوای انتظار مکرر از نای انیسان او به سوی آستان رمضان آفرین اهل کبریا و عظمت وجود و جبروت و عفو و رحمت و تقوا و مغفرت می خیزد.

خدایا! مونس ماه زیبایت بودیم و مباد که حق صحبتش ادا نکرده باشیم و هلال و بدر و محاقش از ما به نزد تو ملیک مقتدر، شکوه کند. خدایا! قدر لیله القدر ندانستیم و زمزمه های مولا را در کنار چاه تنهایی اش نشنیدیم.

خوشه ای از شاخه نخل نیایش نچیدیم و با تنهاترین نیایشگر نخلستان کوفه، هم آوا نشدیم و اینک هجران یار، غم افزای محفلمان شد.

در آستانه عید عابدان، خواهان ساغر فطریم و تا میکده عفو، غزلخوان و امیدوار با پای دل می رویم و در مصلای صالحان به لشکر شکر و سپاه سپاس پیوسته و از جرگه نابخشودگان به در می آییم. بکوشیم که در دام اشتیاق، گرفتار شده و اسیر خال لب یار شویم که هلال عید، ابروی دلجوی اوست. از نفس هجرت کنیم و به نفیس برسیم. سیاهی سپهر دل بزداییم و در فجر فطر طلوع کنیم. فطر، گشودن صدف امساک و استحصال گوهر بندگی است. کمال استعانت و ایصال صبر و صلات و التقای انتظار و لقاء را در ژرفای بحر فطر بجوییم؛ «استعینوا بالصبر و الصلوه». (5)

عید فطر، میعادگاه همان وعده ای است که همواره دلبسته آنیم؛ «الصوم لی و انااجزی به»؛ بهترین پاداش روزه داران؛ دیدار دلدار. فطر، از جمله آیات و عناصر رحمت عام الهی است که واجد سه رکن؛ خداوند (هادی)، رسول خدا و آل عصمت (وسیله هدایت) و مردم (هدایت شوندگان) است. در ادعیه این روز خجسته نیز این سه رکن مشهود است؛ «الذی جعلته للمسلیمن عیدا و لمحمد صلی الله علیه و آله...»، به این معنی که خداوند، عید فطر را همچون هدیه ای برای رنج ها و زحمات عاشقانه رسول خویش در راه هدایت انسان ها و نیز شکیبایی امت اسلام در عبادات الهی عطا فرموده است و چون عید، همیشه از عناصر فراگیر در میان آحاد مردم و مایه شادمانی و خرسندی است، یک پدیده وحدت آفرین محسوب شده و همگرایی و تالیف قلوب را به همراه می آورد، خصوصا اگر با معنویت و جاذبه های روحانی و فرامادی همراه باشد.

معنویت و توجه به امور معنوی از عوامل ایجاد قدرت و احساس قدرت و توانمندی نیز می باشد، لذا عید سعید فطر که پس از یک دوره یک ماهه ممارست در تقوا و تقویت روحی، وحدتی از موضع قدرت با پشتوانه الهی به وجود می آورد، اگر جهان اسلام از آن به نحو صحیح بهره مند شود، می تواند ارکان و زوایای اتحاد و قدرت خود را مستحکم تر و گسترده تر نماید و تفرق و احساس های ناسیونالیستی و طراوت سوز را از جوامع متشکله اش بزداید و جوانب گوناگون همگرایی؛ «دولت و ملت»، «ملت ها با ملت ها» و «دولت ها با دولت ها» را تحقق ببخشد.

جنبه سازنده دیگر عید فطر، تثبیت ذخایر نفسانی کسب شده در ماه مبارک رمضان و تنفیذ قدرت اجرایی روزه داران برای دوره یک ساله تا فرا رسیدن رمضان دیگر در سال آینده است. حالت روحی صائمین در عید فطر که توام با حس خرسندی از تحمل رنج و صبر، کاستن از برترین تعلقات مادی و ارتباط دو سویه با خالق و حالت انابه و ایصال با مبدا قدرت و کسب رضایت پروردگار، که در اقامه نماز شکوهمند عید فطر به اوج می رسد، عزم پارسایان و روزه داران را در استمرار خداگرایی و حق جویی، استوار می سازد. این عزم و تصمیم الهی با پاداش گرفتن و رویت رحمت و رافت حق تعالی برای استعانت از صبر و صلات در ماه رمضان و حضور در جرگه هدایت یافتگان و شاکران فطر، مستحکم تر و عمیق تر می شود. این احساس نیز در فائزین فطر زنده می شود که به لغزش ها و خطایای خویش واقف شده و با روزه و نماز و نیایش به آن کرامت و شرافتی رسیده اند که از معاصی، فاصله بگیرند و اجرای فرامین واحکام خدایی را وجهه همت خود قرار دهند.

عید فطر، روز مغفرت الهی و گرفتن جزای جمیل برای تزکیه و ذکر خدا توسط اهل ایمان و عمل صالح است و در واقع، نماد کوچکی از روز بزرگ رستاخیز است که در آن هنگامه عظیم، مومنان پاداش و اجر صبر خویش در سجن دنیا را از خدای خویش اخذ نموده و خشنودی دو سویه خالق و مخلوق را مشاهده می کنند.

نماز عید فطر نیز نمایشی از همایش بی کرانه انسان ها در عرصه قیامت است که در آن روز، شایستگان و شرافتمندان اهل پروا و پارسایی در صفوف به هم فشرده، امیدوار به فضل الهی می ایستند تا از رحمت و مغفرت حق تعالی بهره ای ببرند و در بهشت عنایت معبود خویش معتکف شوند. نکته آخر اینکه؛ عید فطر، عید خرسندی از یک ماه، مقابله با هواهای نفسانی و کسب غنیمت ها و دستاوردهای بی شمار در این عرصه کارزار و نبرد با تمنیات و تلاش برای حفظ این غنایم و رهاوردهای ارزشمند و نهادینه کردن روح مبارزه و جهاد اکبر در نفس و ابقای گوهر درخشان عبودیت در صدف وجود خویشتن است. ما که اکنون از گرسنگی به گرانسنگی و از عطش به عطای الهی رسیده ایم، بکوشیم که در ساعات و آنات فراروی خویش به ثمرات تزکیه و ذکر مستدام، نایل شویم. ان شاء الله تعالی.

پی نوشت ها:

1- دعای وداع با ماه رمضان

2- سوره مطففین، آیه 26

3- ذکر مخصوص روز عید فطر

4- سوره سبا، آیه 46

5- سوره بقره، آیه 45