آرشیو پنج‌شنبه ۲۱ تیر ۱۳۹۷، شماره ۴۱۳۲
جلد دوم
۷
واگویه

شرق خیال انگیز آن گونه که اروپا می پسندد

شبنم نیکخو

منتقد: هنر اگزوتیک1 ذاتا نسبی بوده است. از قرن 16 میلادی، ساکنین غرب مدیترانه سرزمین های دوردست را به اصطلاح خود کشف می کردند که نسبت به مکان جغرافیایی آشنا برای آنها، خاورمیانه، شرق دور و آفریقا پر از شگفتی های ناشناخته بود و با شنیده ها و دیده های محدود در مورد این سرزمین ها خیال پردازی می کردند. بازتاب تصورات آنها از این به اصطلاح «دیگران» در آثار هنری گرایشی محبوب در اروپا شد.

هنرمند: اما مفهوم اگزوتیسم تغییر کرده و به نظر من از زمان به وجود آمدن اگزوتیسم دکوراتیو، این مفهوم ابعاد دیگری پیدا کرده است. اگزوتیسم اولیه با «دسترسی» ارتباط مستقیم داشت و تا زمانی اگزوتیک، شگفت انگیز و ناشناخته بود که دسترسی به آن سهل نبود.

منتقد: بله. مساله دیگر اینکه اگزوتیسم غیردکوراتیو زمانی که به دست خود «دیگران» که برای غرب شگفت انگیز بوده اند خلق شود در زمان محبوس می شود. چراکه هنرمند ویژگی های فرهنگی و سنتی جامعه اش را در قالب هنر به کسانی ارایه می کند که انتظار دارند آن جامعه را آن گونه ببینند و به این دلیل هنرمند از جامعه زمان خویش فاصله گرفته و به حفظ تقدس گذشته ای که دیگر وجود ندارد دامن می زند.

هنرمند: چه اشکالی دارد هنرمند با استفاده از عناصرفرهنگی و سنتی مشخصا برگرفته از جامعه خود اثر هنری خلق کند؟ این آثار برای بسیاری افراد از ملیت های دیگر همچنان شگفتی به همراه دارند.

منتقد: حتما همین طور است اما کشف و درک جامعه هنرمند توسط او و به تصویر کشیدن جدال گذشته و حال جامعه اش اگزوتیک نیست. ما نباید گرفتار معنای لغوی این کلمه شویم. مفهوم هنر اگزوتیک همان طور که گفتم چیز دیگری است: هنری که توسط غرب برای به تصویر کشیدن تصورات آنها از دیگران یا شرق ایجاد شد. تنها مخاطب قرار دادن ملیت های دیگر برای ارایه هنری که المان های فرهنگی و سنتی جامعه هنرمند را در خود دارد حتی با قصد شناساندن جامعه خود به آنها، اگزوتیک نیست.

هنرمند: به هر حال دکوراتیو بودن چنین آثاری آنها را از این بحث جدا می کند.