آرشیو پنجشنبه ۲۸ تیر ۱۳۹۷، شماره ۵۱۵۶
ایران
۱۶
مسیر عشق

مسجد بیرون ابرکوه؛ قدمگاهی به سبک پارتی

علیرضا سلیمان نوری

یکی دیگر از قدمگاه های شناخته شده امام ثامن(ع) در سفر از مدینه به مرو، مسجد بیرون ابرکوه است که پس از سرو چند هزار ساله این شهر، کهن ترین یادگار این خطه است.

بر اساس اعلام مرکز پژوهش های آستان قدس رضوی، 17 آبان سال 195 هجری شمسی برابر با هشتم ربیع الثانی سال 201 قمری، کاروان حامل حضرت ثامن(ع) وارد ابرکوه یا ابرقوه که آن زمان از توابع شهر اصطخر فارس بوده، شده و در مسجد بیرون این شهر منزل کرده است. این مسجد که در سمت جنوب شرقی شهر کنونی ابرکوه یزد قرار داشته و از قدیمی ترین مساجد ایران به شمار می آید، از نوع دو ایوانی با حیاط مرکزی است. ایوان غربی مسجد بیرون بزرگ تر از دیگر ایوان آن بوده و خود متصل به گنبدخانه ای است که از داخل مربع و از خارج نیم دایره است. زیرسازی گنبد و قرینه های آن همچنین پوشش ایوان ها و دو رواق به شیوه پارتی، اشکانیان و ساسانیان است. بر پیشانی سردر ورودی این قدمگاه نیز کتیبه ای از کاشی معرق در سه رشته خط به رنگ های آبی و سفید نصب شده است. بقایایی از تنها مناره مسجد برجای مانده که از قسمت تحتانی آن برای رفتن به پشت بام استفاده می شود. استاد پیرنیا سبک معماری این مسجد را به شیوه خراسانی که در قرن اول هجری شکل گرفته و تا قرن چهارم ادامه یافته است، ذکر می کند و بر این اعتقاد است که طاق های دالبری این بنا به طور آشکار اصل و مبدا قوس های شکنجی مغرب و اندلس را نشان می دهد و یکی از خصوصیات جالب این مسجد نقش درهای ساسانی است که با گچ روی دیوار شرقی ساخته شده است. این بنا سال 77 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.