آرشیو پنجشنبه ۱۱ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۵۰
کتاب
۱۱
اندیشه

کتابی مرگ اندیشانه از پل موران

مردن هنر انسان باستان بود

اشکان زارع

مسیح(ع) بر زمین فرود آمد، و، به همراهش، ارزش های یهودی. خود او در باغ زیتون عجز و لابه می کرد: و بعد شجاعانه مرد، اما نه در سکوت، چون زیر لب می گفت: «پدر آنها را ببخش، نمی دانند چه می کنند»، این جملات بخشی از کتاب «هنر مردن» نخستین کتاب پل موران نویسنده معروف فرانسوی قرن نوزدهم است. پاول موران نویسنده ای بود که در عرصه سیاست نیز از شهرت ویژه ای برخوردار بود. این نویسنده راستگرای فرانسوی از علاقه مندان به موسولینی و مخالف ایدئولوژی سوسیالیستی و دموکراسی های عوامانه بود. موران که نظریات رادیکالی نسبت به یهودیان داشت، نویسنده ای اخلاق گرا، گزارشگر و تاریخ نویس بود. بسیاری از منتقدان ادبی پیرامون او گفته اند که نوشته های موران بی شباهت به سینما نیست و راجع به شیوه های تدوین او به هنگام نگارش داستان ها نیز صحبت کرده اند. موران که در فضایی فرهنگی رشد کرد و زندگی شخصی او در زمان رشد فکری، مملو از هنر و ادب و فرهنگ بود به دانشکده سیاست رفت و قدم به راهی گذاشت که از او یک دیپلمات ساخت. مارسل پروست، نویسنده شهیر فرانسوی که کتاب «در جست وجوی زمان از دست رفته» را به نگارش در آورده است و بر هر کس که می خواهد به درک درستی از جمهوری سوم در انقلاب فرانسه و شرایط زندگی مردم اطلاعاتی نیک دست یابد لازم است که مکتوبات وی را بخواند، برای نخستین کتاب پل موران مقدمه ای نوشت و بعد از بحثی مفصل درباره اهمیت سبک، او را نویسنده ای نو به تمام معنی می نامد. ژان کوکتو سبک موران را بنا به روایت مقدمه نویس بر ترجمه کتاب چنین توصیف می کند: بیانی گوتیک، نوشتاری آزاد، واژه هایی روشن، پرشتاب، تلخ، غنی چون ثروت، ساده چون صبح به خیر. سلین نویسنده دیگر فرانسوی نیز درباره نوشته ای درباره موران می نویسد یقینا نام موران در ادبیات فرانسه ماندگار خواهد بود. اینکه پل موران امروزه در ادبیات فرانسه میان عامه کتابخوان کمتر خوانده می شود شاید دلیلش این باشد که فضای فرانسه به شدت تحت تاثیر مارکسیسم قرار گرفت و او که نویسنده ای راستگرا بود به حاشیه رانده شد. البته با جست وجویی به فرانسوی درباره وی، این واقعیت دیده می شود که پل موران هنوز بین خوانندگان جدی متون و کتب و البته پژوهشگران مورد توجه است. به هر روی فضای چپ فرانسه موجبات پدید آمدن سبک جدیدی از ادبیات شد که روایت ها و آینده آن را به گونه دیگری رقم زد و جریانی که در ایران امروزه پرچمدار روشنفکری مبتنی بر ترجمه است، با توجه به این موضوع که پل موران در مدهای انتشاراتی فرانسه نبود، این نویسنده را خیلی دیر در ایران ترجمه و معرفی کرد. دو جستار کتاب حاضر، متن دو سخنرانی او هستند که به مناسبت صدسالگی مکتب رمانتیسیسم ارایه شده اند. موران در سخنرانی اول خود معتقد است که مردن هنری بود که انسان دوران باستان از آن با خبر بود و انسان مدرن از آن بی بهره است. موران در این سخنرانی ها با رجوع به کتب رمانتیک ها از مرگ رمانتیک سخن می راند. این کتاب از سوی نشر مرکز با ترجمه اصغر نوری با قیمت 14900روانه بازار کتاب شده است.