در مواجهه با جلال آل احمد و طرفداران و دشمنانش با دو گروه روبه رو هستیم. گروه طرفداران که جلال، آثار و اندیشه هایش را ستایش می کنند و معتقدند که می شود از اندیشه های او برای این روزها کپی برداری کرد. البته گروه دومی هم است. گروه مخالفان جلال که حتی گاهی او را متحجر می خوانند و اندیشه هایش را مورد تمسخر قرار می دهند و نفی می کنند. اما واقعیت این است که هر دو گروه در اشتباه هستند. نه طرفداری محض از جلال در این روزگار درست است و نه دشمنی با او. در واقع در مواجهه با جلال و نگاه به او و آثارش، باید یک دسته سوم را هم اضافه کنیم. گروه سومی که جلال را در دوره زمانی خودش بررسی و تحسین می کنند. طرفداران واقعی جلال کسانی هستند که این نویسنده و روشنفکر را با توجه به روح زمانه اش می شناسند و مواضع سیاسی او، اعتقاداتش و تعهد اجتماعی او را در روزگار خودش می سنجند. جلال آل احمد به روح زمانه خود پاسخ مثبت داد و در روزگاری که سایه و سنگینی جریان چپ به عالم روشنفکری ما ورود پیدا کرده بود، توانست گرایش معنوی خود را حفظ کند و به نیاز زمانه خود پاسخ دهد. جلال در زمره روشنفکران هایدگری بود و جذب مدرنیته نشد و برای نجات از خرافه پرستی و گرفتاری جامعه خویش تلاش کرد. از این منظر اگر بخواهیم جلال را با چهره ای مقایسه کنیم، می توانیم بگوییم همان مسیری را ادامه داد که نیما آغاز کرده بود. آثار جلال نشانه ای واضح از تعهد اجتماعی، نگاه معنوی، نفرت از خرافه پرستی است و در عین حال تلاش می کرد تا با نوعی از تجددگرایی لعابی و سطحی مبارزه کند. راهکارها و الگوهای فکری جلال با توجه به زمانه اش پاسخی مثبت از جامعه زمانه اش گرفت و همین کافی است تا او را یک شخصیت بزرگ فرهنگی بدانیم که در زمانه خودش موثر بود. همین برای شناخت جلال آل احمد کافی است.