آرشیو یک‌شنبه ۸ مهر ۱۳۹۷، شماره ۴۱۹۵
صفحه اول
۱
سرمقاله

مراقبت از گویش و اخلاق

دکتر غلامرضا ظریفیان

هر کس در زندگی شخصی به تناسب آموزش و تربیت رفتار می کند، راه درست را می رود یا دچار خطا و اشتباه می شود اما این توصیف که از آن می توان به عنوان «اخلاق فردی» نام برد دامنه تاثیرگذاری محدودی دارد. برخلاف «اخلاق فردی» ، امروزه «اخلاق اجتماعی» در هر شرایطی به سرعت و به شدت تکثیر می شود چرا که هم دامنه تاثیرگذاری گسترده تری دارد و هم به دنیای مجازی به راحتی می تواند یک موضوع با ابعاد محلی را ملی و…

موضوعی با ابعاد ملی را جهانی کند. بنابراین در چنین شرایطی کنش و گویش افراد در حوزه اجتماعی بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود. یک نمونه از این اتفاق که به تازگی به رخداد مهم رسانه ها و دنیای مجازی تبدیل شد، سخنرانی سران کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل بود. همانطور که دیدید سخنران ها از روحانی تا ترامپ ابعاد جهانی پیدا کرد، همه دنیا در مورد محورهای مختلف سخنرانی، اکت ها، زبان بدن و مفاهیم بیان شده در دنیای واقعی و مجازی صحبت کردند و میلیاردها انسان را درگیرد خود کرد. در چنین شرایطی با حضور چشمگیر فضای مجازی در زندگی همگان قطعا کنش ها، واکنش ها، گویش و رفتار همه افرادی که به نوعی در جامعه تاثیرگذار هستند، تاثیر دوچندان خواهد داشت. رفتار و اخلاق اساتید دانشگاه، نخبگان، هنرمندان، ورزشکاران یا هر سرمایه اجتماعی دیگری به سرعت تکثیر می شود و تاثیر عمیق اجتماعی و تربیتی خواهد داشت. اما شاید یکی از مهم ترین گروه هایی که رفتار و اخلاق اجتماعی شان روی اقشار مردم تاثیر بسزایی دارد، کارگزاران نظام و دولت ها هستند. آنها هم در معرض دید رسانه های رسمی و هم فضای مجازی هستند و مردم رفتار و کردار آنها را حتی بیش از عملکردشان رصد می کنند. کارگزاران دولت ها در میان مردم به عنوان کسانی دیده و شناخته می شوند که موقعیتی مناسب برای اقدامات بزرگ دارند و عملکرد آنها تاثیری مستقیم بر زندگی مردم. از سویی مردم هستند که باعث حضور آنها در چنین جایگاه هایی شده اند. بنابراین نباید موقعیت خود را به عنوان خدمتگزار فراموش کنند یا از موضع تبختر و بی اعتنایی با مردم سخن بگویند چرا که این موضوع می تواند آسیب مخربی داشته باشد. موقعیت استثنایی کارگزاران دولت ها باعث می شود که صرف خدمات آنها و تاثیر مثبت و منفی آن مهم نباشد بلکه نوع منش، کنش و گویش او نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر این شخصیت ها از ادبیاتی فاخر بهره مند نباشند، اگر مشفقانه و دلسوزانه رفتار نکنند، به دلیل موقعیت اجتماعی و سیاسی شان زبان بدن درستی نداشته باشند، حوصله شنیدن نقد نداشته باشندو… حتی اگر زحمات و خدماتی مثبت نیز ارایه کنند، نادیده گرفته خواهد شد.

از سویی باید در نظر داشته باشیم که جامعه از وجدان اخلاقی برخوردار است و برخی از کنش ها و گویش ها باعث ایجاد واگرایی هایی سنگین می شود و به اعتماد مردم نسبت به مسوولان خدشه وارد می کند: چرا که مردم شک می کنند آیا مسوولان و منتخبان شان از اندازه های لازم اخلاقی و شخصیتی و اجتماعی برای حضور در این مناصب برخوردار هستند یا خیر. اگر وزیر، نماینده یا هر صاحب منصبی صبور نباشد، در مواجهه با مردم احساس فروتنی و تواضع نداشته باشد یا به صورت مکرر دچار لغزش های کلامی و رفتاری شود، وجدان عمومی جریحه دار خواهد شد. این واگرایی ها، ناامیدی در جامعه ایجاد می کند که جبران و ترمیم آن بسیار سخت است. اگر هنوز حافظه تاریخی جامعه از دست نرفته باشد، به خاطر خواهیم آورد که روزی در مدیریت کلان کشور چه نوع ادبیاتی حاکم بود و چه تاثیرات مخربی بر جای گذاشت. رییس جمهوری که ادبیات او در مجامع عمومی به عنوان نماد ایران به حیثیت و آبروی کشور لطمه می زد آن هم ایرانی که به داشتن ادیبانی چون حافظ و سعدی و فردوسی و… افتخار می کند. ضمن اینکه این نوع از کنش و گویش از سوی مسوولان عالیرتبه به راحتی در میان مدیران رده های پایین و سپس در سطح جامعه تکثیر می شود. یکی از ویژگی های دولت حسن روحانی همین تفاوت در گویش و منش بود که مزیتی نسبت به دوره های قبل محسوب می شود. بر همین اساس باید مدیران دولت مراقب کلام خود باشند، خصوصا که در شرایط فعلی که بی اعتمادی و ناامیدی در جامعه وجود دارد هر کلام و کنش نابجایی آسیبی دوچندان خواهد داشت. امروز وقت رو به رو شدن با مسائل اصلی است و نباید گذاشت برخی حاشیه سازی ها به بی اعتمادی بین دولت و ملت دامن بزند. باید از کلام و رفتار مراقبت کرد تا بتوان از کریدور سخت امروز عبور کرد.