«ریشه ها و اندیشه ها» مجموعه مقاله هایی در تاریخ واندیشه ایرانیان به قلم دکتر علی نقی منزوی است که به اهتمام غلامحسین صدری افشار گردآوری و از سوی انتشارات مهرویستا منتشر شد. کتاب با شرح احوال و آثار دکتر علی نقی منزوی از نادر کریمیان آغاز می شود و در ادامه مقاله ای با عنوان نقش برجسته و پیکره سازی در ایران را می خوانیم که تاریخ هنر ایران در سه دوران متفاوت مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. درباره هنر نقاشی در ایران، مجموعه آثار فارسی تاج الدین اشنوی، فرهنگنامه های عربی به فارسی، ساقی نامه های خطی، تاریخ فهرست نگاری در ایران، صوفیان بی سلسله و برخی ویژگی های ایشان، شرحی بر نمایشنامه سی مرغ و سیمرغ، سیره رسول الله، غزالی بزرگ، قضا و قدر در ادبیات فارسی عناوین بخشی از مقالات کتاب حاضر است. غلامحسین صدری افشار درباره این مجموعه می نویسد: «… چندبار از استاد یگانه حضرت دکتر علی نقی منزوی استدعا کردم تا اجازه فرمایند مقالاتی که در سال های گذشته نگاشته اند و در مجله ها و کتاب های گوناگون منتشر شده است به صورت مجموعه منتشر شود و در دسترس ارباب تحقیق قرار گیرد. مایه شادمانی است که اینک بخشی از آن مقاله ها به صورت کتابی تحت عنوان ریشه ها واندیشه ها منتشر می شود.» در هر مقاله آگاهی های تازه و بنیادی بر پایه شناخت ارائه شده است که مقاله نخستین برخورد اندیشه های فلسفی در ایران اسلامی، مدینه فاضله فارابی، گنوسیسم اسلامی ایران از مرگ متوکل تا مرگ مکتفی بسیار خواندنی و ارزشمند است و به کشف های تازه ای در تاریخ منجر می شود.

«ذهن ارتجاعی» عنوان کتابی است به قلم کوری رابین با ترجمه اکبر معصوم بیگی که از سوی موسسه انتشارات نگاه منتشر شد. کوری رابین روزنامه نگار، مقاله نویس و نظریه پرداز سیاسی توانمندی است که در کالج بروکلین و یونیورسیتی نیویورک برای دانشجویان دوره دکتری تدریس می کند. رابین تمام توجه و همت پژوهشگرانه خود را مصروف شکل های معاصر و تازه محافظه کاری و نو محافظه کاری و نیز دشواری های چپ های نو و لیبرال ها در پرداختن به توسعه طلبی و برتری جویی های امریکا پس از پایان جنگ سرد کرده است. محافظه کاری به مفهوم مقاومت در برابر هرچیز نو که وضع موجود را بر هم زند، تاریخی به دیرینگی عمر بشر دارد. اما محافظه کاری در مفهوم مدرن آن، به مفهوم اندیشه ای ارتجاعی که به بهانه حفظ وضع موجود با نفس تغییر در می افتد. مگر آنکه تغییر به حکم ضرورت ارتجاع را به تمکین از امر ناگزیر وادارد. با این تعبیر، محافظه کاری در پی انقلاب بزرگ فرانسه آغاز شد. انقلاب فرانسه برای اروپای کهن، اروپای فئودال ها، زمین داران بزرگ، شاهان، شاهزادگان، کشیشان و اسقفان و همه فرادستان قدر قدرت، حکم شیپور بیدار باش برای همه کسانی را داشت که از ستم رژیم کهن در سراسر اروپای اشرافی به تنگ آمده بودند. با این انقلاب ارتجاع در پی آن بود که وضع را به هر قیمت به عقب بازگرداند اما از آنجا که بازگشت به گذشته در تاریخ از قدرت هر نیرویی هر اندازه بزرگ، بیرون است. تمام تلاش خود را به کارگرفت تا نخست وضع موجود را حفظ کند و دوم اگر حفظ وضع موجود میسر نشد، جهت حرکت را به سود مرتجعان برگرداند. بخش نخست کتاب با اظهار نظری کلی درباره جوهر ضد انقلابی سیاست محافظه کارانه، از انقلاب فرانسه تا امروز آغاز می شود. توجه این فصل کم تر به هدف ها و نیت های ضد انقلاب و بیشتر به حرکت ها و تمهیدهای ماهرانه آن معطوف است: اینکه چگونه جریان راست از رژیمی می گسلد که از آن دفاع می کند و در کوشش های خود برای بازسازی راست توجه خود را به چپ معطوف می کند. نویسنده آن گاه بر حسب ترتیب زمانی حرکت می کند: از بررسی تامس هابز و جنگ داخلی انگلستان تا تحلیل فرجامین جاستیس اسکالیا و صلاحیت رسیدگی نخستین گرای او. طی این مسیر، رند، گلدواتر، راست جدید و محافظه کاران پس از جنگ سرد را مورد بحث قرار می دهد. بخش دوم به موضوع نگران کننده خشونت در محافظه کاری می پردازد. اگر چه کار را با نگاهی مختصر به جنگ سرد امریکای لاتین آغاز کرده و با تاملی کلی تر درباره این نکته به پایان برده که راست از زمان ادموند برگ چگونه به خشونت روی آورده است. اما بیش تر این بحث، در بخش دوم از دهه گذشته برگرفته می شود: از یازده سپتامبر، جنگ با تروریسم و جنگ در عراق و…

کوری رابین می گوید: شیفتگی به خشونت از جانب راست کنونی نوعی انحراف و نابهنجاری نیست بلکه جزو مقوم سنت راست است.

«ناصرخسرو» عنوان هفتمین کتاب از مجموعه «تاریخ و ادبیات ایران» به قلم محمددهقانی است که از سوی نشر نی منتشر شد. این مجموعه برای کسانی نوشته می شود که به تاریخ فرهنگی و ادبی ایران علاقه مندند و می خواهند برگزیده ای از بهترین شاهکارهای ادبی ایران را همراه با شرح و تفسیر لازم به زبانی ساده و روشن بخوانند و بدانند که این شاهکارها در کدام فضای تاریخی و در چه شرایط سیاسی پدید آمده و متقابلا چگونه بر آن تاثیر نهاده اند. این مجموعه صرفا تاریخ و ادبیات ایران پس از اسلام را در بر می گیرد و می کوشد تاریخ ادبی ایران را در پیوند با تاریخ عمومی جهان ببیند و به تحولات فکری و فرهنگی کشورها و اقلیم هایی هم که به نحوی با ایران در ارتباط بوده اند اشاره کند و به این ترتیب گستره ای روشن تر برای مقایسه تاریخ و ادبیات ایران و جهان پدید آورد. نخستین سلسله کتاب های این مجموعه شامل بررسی زندگی و آثار پنجاه شاعر و نویسنده و متفکر تا پایان قرن هفتم هجری (سیزدهم میلادی) است. هفتمین کتاب این مجموعه از عصر غزنوی به ناصر خسرو اختصاص داده شد. ناصرخسرو مرد آرمانخواه پاک باخته ای است که در جامعه عافیت اندیش و منفعل و ترس خورده و آلوده به انواع ظلم و فساد کوشیده است راهی یکسره مخالف پسند زمانه در پیش بگیرد. ناصر خسرو را می توان به تعبیر امروزی، اومانیستی دانست که انسان را مرکز و محور خلقت الهی و از این رو صاحب آزادی و اختیار و مسئولیت کامل در قبال سرنوشتش می بیند و هیچ عذر و بهانه ای را برای گریز از این آزادی و مسئولیت نمی پذیرد. برای شناخت دقیق تر ناصر خسرو و درک بهتر آثارش کتاب حاضر منبع بسیار مناسبی است.

«ساما» نام رمانی از آنتونیو دی بندتو نویسنده آرژانتینی با ترجمه میلاد زکریاست که از سوی نشر مرکز منتشر شد. رمان ساما مشهورترین و تحسین برانگیزترین اثر آنتونیو دی بندتو معرفی شده و صاحبنظران و منتقدان حرفه ای ادبیات آن را در شمار بزرگ ترین رمان های اسپانیایی زبان قرن بیستم ارزیابی کرده اند. ساما داستان مردی تحصیلکرده و جاه طلب است که در آخرین سال های قرن هجدهم به شهر کوچک و دورافتاده ای در پاراگوئه که امروز پایتخت این کشور تعیین شده، اعزام می شود و در انتظاری بی پایان تمام هم وغم و فکر و ذکرش گرفتن ترفیع و اعزام به بوئنس آیرس و نزدیک تر شدن به مرکز قدرت و تمدن است. با اینکه منتقدان و نخبه پسندان این رمان را در زمان انتشار ستودند، اما در میان خوانندگان عام توجه چندانی برنینگیخت. تا اینکه سال ها بعد روبرتو بولانیو نویسنده شیلیایی تبار و خالق رمان 2666 (که ترجمه فارسی اش به قلم محمدجوادی منتشر شد) داستان کوتاهی به نام سنسینی با اقتباس از زندگی و شخصیت آنتونیو دی بندتو، خالق رمان ساما نوشت که ترجمه آن داستان، سبب توجه دیرهنگام دنیای انگلیسی زبان به این نویسنده شد. منتقدان به یاد ماندنی ترین مشخصه این رمان را شخصیت و لحن مسحور کننده راوی می دانند که با وجود لحن آمرانه و پرتکبرش، از نمایش تزلزل و دودلی اش وسخت گرفتن برخود ابایی ندارد و به این ترتیب تصویری بسیار انسانی از خود به نمایش می گذارد.