کاهشی شدن نرخ ارز به ویژه دلار، نظر آن دسته از اقتصاددانان که اوج گرفتن را عامل احتمالی سقوط بهای ارز می دانستند، تا حدی تایید کرد؛ اما آنچه روشن است، چندعاملی بودن این رویداد در کنار برخی مداخلات غیراقتصادی از سوی برخی مجموعه ها در این بازار، شرایطی ایجاد می کند که نه در زمان بالارفتن ناگهانی ارز و نه در موقع کاهش بهای آن، امکان ارائه تحلیل جامع و کل نگر وجود ندارد. قبلا در «شرق» نوشته ام این افزایش و کاهش با نظریه های علمی توجیه پذیر نیست و از این نظر، نقش عوامل غیراقتصادی و اغلب ساختگی را نمی توان نادیده گرفت. دو عامل اصلی در افزایش نرخ ارز یا تنزل ارزش پول ملی مؤثر است. اول تورم شدید و دوم