آرشیو سه‌شنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۷، شماره ۳۲۵۷
روزنامه فردا
۱۶
تجربه دیگران

کلیشه زنان مسلمان در بریتانیا

پخش سریالی در شبکه بی بی سی جهانی با عنوان «محافظ شخصی» (بادیگارد) با توجه به محتوای مسلمان هراسانه آن واکنش های بسیار به همراه داشت و از جمله مقاله ای در روزنامه بریتانیایی گاردین در این باره منتشر شد. مقاله گاردین به قلم «تسنیم نظیر» با عنوان «زنان مسلمان بیش از قربانی یا تروریست هستند» به این موضوع پرداخته است که در زمانه ای که حملات اسلام هراسانه در اروپا شدت می گیرد، تماشای کلیشه های خطرناک درباره زنانی که حجاب بر سر دارند، در شبکه رادیو و تلویزیونی دولتی انگلستان مایه دلسردی است. خلاصه ای از این مقاله انتقادی را می خوانیم. درست از همان نخستین لحظه سریال بسیار پرطرفدار «محافظ شخصی» بی بی سی، با کلیشه های منفی زنان مسلمان بمباران می شویم. ابتدا زنی باحجاب را می بینیم که در دستشویی یک قطار مخفی می شود و قصد دارد جلیقه ای را که پر از بمب کرده است، منفجر کند (کلیشه شماره یک: زن مسلمان به مثابه تروریست). بعد متوجه می شویم او در واقع یک قربانی است که به نظر می رسد ترسیده و آسیب پذیر است، درحالی که قهرمان فیلم پا به میان می گذارد تا نجاتش دهد (کلیشه دوم: زن مسلمان تحت ستم). موقع تماشای این صحنه های نفس گیر آغاز سریال، هنوز امیدوار بودم که نویسندگان خط سیر روایت را تغییر دهند و از این زن یک قهرمان ناشناخته بسازند اما هفته ها گذشت و امیدم رنگ باخت. روایت قربانی غالب شد. بااین حال، قلب من در پایان سریال بیش از همیشه فشرده شد؛ زمانی که معلوم شد این زن مسلمان مغز متفکر تروریست هاست. خود این شخصیت می گوید هیچ کس به او مظنون نمی شود زیرا همه شیفته تصور «زن مسلمان آسیب پذیر در سناریوی قربانی» هستند. من خسته ام از اینکه مدام معرفی نادرست زنان مسلمان را در رسانه ها و در مواردی از این قبیل می بینم. خود من قربانی حمله های کلامی اسلام هراسانه پس از حملات 11 سپتامبر هستم و تصویرسازی هایی را که می تواند به اسلام هراسی دامن بزند، نمی توانم بپذیرم. جوامع بسیاری در بریتانیا وجود دارند که ممکن است تعامل چندانی با مسلمانان نداشته باشند یا فقط مسلمانان را در تلویزیون دیده باشند. معتقدم رسانه ها باید به نوعی پاسخ گوی محتوایی که تولید می کنند، باشند؛ به ویژه در زمانه ای که میزان جنایت های مبتنی بر نفرت علیه مسلمانان مدام افزایش می یابد. در عوض، ما نیاز به روایت های قابل قبول تر و داستان هایی داریم که درک درستی از مسلمانان دارند. ریزاحمد، بازیگر بریتانیایی، به تازگی به حضور ناکافی مسلمانان در صنعت فیلم و تلویزیون اشاره و توصیه کرده است از آزمونی به نام «تست ریز» برای بررسی این پدیده استفاده شود که پنج پرسش کلیدی در آن مطرح می شود: مسلمانان به عنوان قربانی تصویر می شوند یا عاملان تروریسم؟ اگر شخصیت مرد است، آیا او ضدزن تصویر می شود؟ اگر زن است، آیا تحت ستم همتایان مردش قرار دارد؟ آیا این افراد، آدم هایی خشمگین و غیرمنطقی معرفی می شوند؟ آیا این افراد خرافاتی یا ضدمدرن هستند؟ آیا آنها تهدیدی آشکار برای شیوه زندگی غربی محسوب می شوند؟ اگر پاسخ به هر یک از موارد گفته شده بله باشد، آن تصویر در آزمون مردود شده است. «محافظ شخصی» در هر پنج مورد مردود است. 1.6 میلیارد مسلمان در این دنیا زندگی می کنند که بسیاری از آنها زنان پیشگام، پزشک، وکیل، معمار و سیاست مدار هستند، اما هرگز آنها را روی صفحه نمایش تلویزیون نمی بینیم. در عوض، نویسندگان دائما با کلیشه هایی که توانایی افزایش اسلام هراسی را دارند، بازی می کنند.