بحث تاثیر ژنتیک و آموزش بر شکل گیری شخصیت و رفتار، قدمتی طولانی دارد. فلاسفه در این زمینه قرن ها سخن گفته و به مجادله پرداخته اند. در سال های اخیر علوم اعصاب و شناختی نیز به طور جدی به این مسئله پرداخته اند. پس از تماشای فیلم جدید هومن سیدی، این بحث را مجددا می توان مطرح کرد. من پس از خواندن یادداشت دکتر عبدالرحمن نجل رحیم (گوسفند هم مغز دارد، 15 مهر) این فیلم را دیدم. سیدی هوشمندانه کلیدهایی را درباره رفتار متفاوت شاهین با شهروز به ما می نمایاند که در بستر داستان، ناسازگاری و در نهایت اعتراض شاهین را برای بیننده قابل درک می کند. ما می شنویم که شاهین بارها در ماموریت های داده شده شکست خورده است. وقتی که در دو مورد به ما نشان می دهد که شاهین قادر به انجام رفتار قساوت آمیز نیست (بریدن گوش و تماشای خفه کردن دختر جوان)، متوجه تفاوت این فرد با برادرانش می شویم. گویی اجرای رفتار آموخته شده به زمینه ای سرشتی نیز نیازمند است که شاهین آن را ندارد. برای پرهیز از اسپویل شدن فیلم در حال اکران، به طور خلاصه می گویم که معما در اواخر فیلم آشکار شده و معلوم می شود که تفاوت ژنتیکی نیز در این تفاوت نقش مهمی بازی می کند. نمی دانم که سیدی چنین نکته ای را براساس دانش خود از ساختار شخصیت و به طور آگاهانه در داستان فیلم قرار داده است یا ناخودآگاه و براساس خواست درام و به سبب فرازوفرودهای لازم برای قصه چنین نوشته است. به هر دلیل که باشد، این برداشت از فیلم می تواند در تایید نقش مشترک آموزش و ژنتیک در شکل گیری شخصیت و رفتار انسان باشد.