پرسش:

امام رضا(ع) برای اثبات مقام امامت در خاندان اهل بیت پیامبر اسلام(ص) چه ادله ای را مورد توجه و عنایت خود قرار می دهند؟

پاسخ:

مسافرت امام رضا(ع) به خراسان فرصت مناسبی بود تا آن حضرت علوم و معارف اسلام را منتشر و در دسترس علما و دانشمندان قرار دهد و همین امر موجب شد بحث و مناظره بین مسلمانان و علمای ادیان توسعه یافته و مباحثه مذهبی رایج شود معمولا سوال و جوابها در رابطه با ادیان و کلام و غیره از قبیل صفات الهی، تفسیر قرآن، اثبات معاد، قضاء و قدر و… بود که از باب نمونه به یک مورد آن اشاره می کنیم:

به دستور مامون، مجلسی از فقها و فیلسوفان فرقه های مختلف، در حضور امام رضا(ع) تشکیل شد و خود مامون نیز در مجلس شرکت نمود، در این مجلس، یکی از علماء از امام رضا(ع) پرسید:

امام رضا(ع) فرمود: با تصریح پیامبر گرامی(ص) و دلایل ثابت می گردد؛ عالم گفت: دلالت بر صدق امام چیست؟ امام رضا(ع) فرمود: در علم و استجابت دعای او. عالم گفت: شما چگونه از حوادث خبر می دهید؟ حضرت فرمود: براساس عهدی که بین ما و رسول خدا(ص) وجود دارد. عالم گفت: شما از دلهای مردم چگونه خبر می دهید؟ امام فرمود: آیا سخن پیامبر(ص) به شما نرسیده که فرمود: (اتقو فراسه المومن فانه ینظر بنور الله) مراقب فراست و تیز هوشی مومن باشید چرا که او به کمک نور خدا می نگرد عالم گفت: آری؛ این سخن به ما رسیده است. امام رضا(ع) فرمود: هیچ مومنی نیست مگر این که دارای هوش تیز و سرعت انتقال است، و با نور خدا به اندازه ایمان و بصیرت و شناختش، به اشیاء می نگرد و خداوند در وجود امامان(ع) آنچه را که در میان همه مومنان پخش نموده جمع کرده است. یعنی همه فضایل و فراست مومنان در وجود ما موجود است. قرآن در آیه 75 سوره حجر می فرماید: «ان فی ذلک لآیات للمتوسمین» در این سرگذشت عبرت انگیز (عذاب قوم لوط) برای هوشیاران نشانه هایی است. نخستین کس از بین هوشیاران، پیامبر گرامی(ص) بود. سپس امیرمومنان علی ابن ابی طالب(ع) و پس از آن حسن(ع) و حسین(ع) و امامان و فرزندان حسین(ع) تا روز قیامت. در این هنگام مامون به امام رضا(ع) نگاه کرد و گفت: ای ابوالحسن بر بیان خود بیفزا، و بیشتر ما را بهره مند کن، و خصایص امامان- علیهم السلام- را که خداوند عطا نموده، برای ما به زبان کن. حضرت فرمود: خداوند ما را با روحی که از جانب اوست، تایید می کند، آن روح، پاک و مقدس است و از فرشتگان نیست، همراه هیچ کس از پیشینیان نبود، فقط با پیامبر اسلام(ص) و با امامان است آن روح امامان را تایید و موفق می سازد، آن ستونی از نور بین ما و خدای بزرگ است مامون گفت: نظر شما درباره (رجعت) بازگشت مردگان در دنیا چیست؟ امام فرمود: رجعت حق است، در میان امتهای پیشین بوده، و قرآن از رجعت سخن گفته است و رسول خدا(ص) فرمود: در این امت همه آنچه در امتهای قبل بود بدون کم و کاست نیز هست و وقتی که حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندانم خروج و قیام کرد، عیسی(ع) از آسمان فرود می آید و در نماز به او اقتدا می کند، اسلام در آغاز غریب بود، و در آینده نیز غریب خواهد شد خوشا به حال غریبها، شخصی از رسول خدا(ص) پرسید: پس از آن چه خواهد شد؟ پیامبر گرامی (ص) در پاسخ فرمود: آنگاه حق به صاحبش بر می گردد. مامون گفت: شما درباره تناسخ (انتقال روح مرده به زنده دیگر) چه می گویید: امام فرمود: کسی که معتقد به تناسخ باشد به خدا کافر شده و بهشت و جهنم را انکار کرده است مامون گفت: شما درباره مسخ شدگان چه می گویید؟ امام فرمود: آنها قومی بودند که خداوند بر آنها غضب کرد و به صورت (میمون و خوک) مسخ نمود و پس از سه روز مردند و نسلی از آنها بجای نماند، آنچه در دنیا از میمون و خوک و… وجود دارد که نام مسخ شده بر آنها نهاده اند، مانند سایر حیوانات حرام گوشت هستند (نه اینکه قبلا انسان بوده اند و بعدا این طور شده اند) مامون گفت: ای ابوالحسن! خداوند مرا بعد از تو زنده نگذارد، سوگند به خدا علم صحیح تنها نزد شما و نزد خاندان شما است: و علوم پدرانت نزد تو می باشد.(1)