چاپ کتاب سوم یووال نوح هراری با نام «21 درس برای قرن 21» سه گانه این استاد جوان تاریخ را کامل کرد.

هنوز اخبار و حواشی مربوط به انتشار کتاب «انسان خردمند» فروکش نکرده و کتاب «انسان خداگونه» هم به تازگی منتشر شده است. حالا با چاپ سومین کتاب و استقبال خوب از این مجموعه، هراری به نوعی به یکی از سلبریتی های دنیای نشر تبدیل شده است. آثار قبلی او شامل «انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر» و «انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده» در ایران و جهان در صدر کتاب های پرفروش قرار گرفته اند. دو کتاب قبلی یکی به گذشته انسان تا زمان حال می پردازد و کتاب دوم یعنی «انسان خداگونه» درباره آینده دور انسان است. اما کتاب جدید نوح هراری، «21 درس برای قرن 21» مربوط به زندگی حال است. بی شک دانستن اینکه چگونه به جایگاه امروز رسیده ایم و اینکه در آینده به کجا خواهیم رسید، خالی از لطف نیست. اما مهم ترین دوره ای که وجود دارد و در زندگی ما نقش اصلی را ایفا می کند، عصری است که در آن زندگی می کنیم.

هراری در این کتاب به مشکلات و چالش های عصر حاضر می پردازد و مشکلات کنونی را در حالی که به قلمرو ناشناخته آینده قدم می گذاریم، مورد بررسی قرار می دهد. در حالی که تکنولوژی با سرعت بیشتری نسبت به فهم ما از آن پیشرفت می کند، هراری به چالش های مداومی که حیات با آن مواجه است، می پردازد و سوالات مهمی را که برای ادامه زندگی باید از خودمان بپرسیم، مطرح می کند.

این نویسنده و مورخ محبوب در مقدمه کتاب جدیدش به بهترین نحو هدف خود را از نوشتن این کتاب بیان کرده است: «به عنوان یک تاریخدان نمی توانم به مردم لباس و غذا بدهم، اما می توانم تلاش کنم به آنها کمی شفافیت عرضه کنم و از آن راه به مسطح شدن زمین بازی جهانی کمک کنم. در این کتاب می خواهم بر اینجا و اکنون تمرکز کنم. تمرکز من بر مسائل جاری و آینده بی واسطه جوامع بشری است. اکنون چه چیزی در حال روی دادن است؟ بزرگ ترین چالش ها و مهم ترین انتخاب های امروز چیست؟ به چه چیزی باید توجه کنیم و چه چیزی باید به کودکان مان بیاموزیم؟»

پنج چالش اساسی زندگی در قرن بیست و یکم که هراری در این کتاب آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد، عبارتند از: تکنولوژی، سیاست، یاس و امید، حقیقت و انعطاف پذیری. شاید هر یک از دوره های تاریخی گوناگون را بتوان از برهه های حساس و تاثیرگذار تاریخی دانست. اما مساله ای که دنیای قرن بیست و یکم را به حق متفاوت از باقی اعصار می کند، سرعت تغییرات و رشد برق آسای علم و تکنولوژی است که این نگرانی را ایجاد می کند. آیا جامعه انسانی قادر است این اندازه از تغییرات را تحمل کند یا خیر. در این کتاب بر خلاف آثار قبلی هراری، طرحی از روایت تاریخی نیست بلکه بحث بر سر انتخاب از چند درس است که هیچ یک از این درس ها با پاسخ های ساده به پایان نمی رسند اما ذهن خواننده کنجکاو را به تفکر و مطالعه بیشتر هدایت می کنند.

شالوده اصلی این کتاب بر پایه گفت وگوی میدانی با مردم و پاسخ های سوالات مختلف خوانندگان و خبرنگاران پیرامون موضوعات گوناگون است. بخش هایی از این کتاب پیشتر در قالب های متفاوتی در اینترنت قابل دسترسی بود.

کتاب با چالش تکنولوژی شروع می شود و به بررسی تنگناهای آن می پردازد. پایان قرن بیستم با پیروزی قاطعانه ایدئولوژی لیبرالیسم بر ایدئولوژی های بزرگ دیگری همچون فاشیسم و کمونیسم همراه بود و حالا شاهدیم که لیبرالیسم هم دچار مشکل شده و کم کم اعتبار خود را از دست می دهد. اکنون انسان خردمند با وجود انقلاب هایی بزرگ در تکنولوژی اطلاعات و بیوتکنولوژی با بزرگ ترین چالش هایی روبه روست که گونه ما تا امروز تجربه هایی مشابه آن را نداشته است. مشکلاتی نظیر بیکاری میلیاردها نفر که از ادغام تکنولوژی های نوین روی می دهد و باعث تحلیل آزادی و برابری می شود. البته با وجود دورنمای خارق العاده ای که تکنولوژی پیش چشم ما ترسیم می کند، در این کتاب سعی بر این است که اساسا تهدیدات و خطرات آن برجسته شوند و مورد بررسی قرار گیرند.

به نظر هراری، هر چند چالش های تکنولوژیک و اختلافات سیاسی امروز بی سابقه و شدیدند، اما با تحقیق درباره برخورد با تروریسم، خطر جنگ جهانی و عداوتی که از چنین کشمکش هایی جرقه می زند، می توان با اندکی دیدگاه فروتنانه، انسان خردمند را همچنان سرآمد دانست.

بخش چهارم کتاب به این موضوع اختصاص دارد که انسان خداگونه تا کجا قادر است پیشرفت های جهان را درک کند؟ و آیا می تواند به دنیایی که در حال خلق آن است مفهوم و منطق ببخشد؟

و در نهایت در بخش پنجم و پایانی که شامل پاره ای از نظرات شخصی نویسنده نیز می شود، کتاب نگاهی اجمالی به زندگی بشر در عصر سرگشتگی دارد. در زمان های که به نظر هراری داستان های قدیمی فرو ریخته اند و هنوز داستان جدیدی برای جایگزینی آنان پیدا نشده است. در عصر سرگشتگی بشر، پرسش های مهمی از این دست باز باید پرسیده شوند: ما که هستیم؟ چه کارهایی در زندگی باید انجام دهیم؟ به چه مهارت هایی نیاز داریم؟ و با توجه به چیزهایی که درباره علم، خدا، سیاست و مذهب می دانیم و آنچه هنوز نمی دانیم، درباره مفهوم زندگی امروز چه می توانیم بگوییم؟

نکته قابل توجه دیگری هم در مقدمه کتاب از قول نویسنده مطرح شده که خالی از لطف نیست و بخش عمده ای از کتاب به بررسی آن می پردازد: «مایلم نکته ای حیاتی را برجسته کنم. در حجیم ترین بخش این کتاب، من نقاط ضعف جهان بینی لیبرال و نظام دموکراسی را به بحث گذاشته ام. این کار را کردم، نه به این دلیل که باور دارم لیبرال دموکراسی منحصرا مشکل ساز است، بلکه چون فکر می کنم، موفق ترین و فراگیرترین مدل سیاسی ای است که بشر تا به حال برای غلبه بر چالش های جهان مدرن به کار گرفته است.»

یووال نوح هراری از دانشگاه آکسفورد دکترای تاریخ دارد و در دانشگاه بیت المقدس تاریخ جهان تدریس می کند. بیش از 65000 نفر در دوره اینترنتی تدریس تاریخ مختصر بشر او ثبت نام کرده اند. کتاب انسان خردمند او که در سال 2015 انتشار یافت به یک پدیده بین المللی تبدیل شد و آن را به 40 زبان ترجمه کرده اند. کتاب «21 درس برای قرن 21» را با ترجمه قابل قبول سودابه قیصری نشر پارسه منتشر کرده و در اختیار علاقه مندان قرار داده است.