چندی قبل آقای حسام الدین آشنا در جایی گفته بود: «رئیس جمهور به نمایندگی از ملت دولتش را استیضاح می کند». در ستون مربوط تصویری از ملاقات ریاست جمهور محترم با مسئولان وزارت راه و شهرسازی که حدود 60 نفر می شوند، چاپ شده بود و ضمنا از قول معاون ارتباطات و اطلاعات دفتر ریاست جمهوری نقل شده بود که در ماه های گذشته دیدارهای مشابهی از وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و کار و رفاه هم انجام شده و این یک روال کاری برای رئیس جمهور است. یکی از رئیس جمهورهای قبلی در سال دوم دوره دوم خود، نشستی با صاحبان صنایع داشتند و برای آنها سخنرانی کردند و فرمودند که این جلسه پنج سال به تعویق افتاده است! از آن جلسه صاحبان صنایع به خاطر متکلم وحده بودن رئیس جمهور طرفی نبستند و او پس از سخنرانی مجلس را ترک کرد. حالا این رفتار را مقایسه کنید با عملکرد آقای پارک، رئیس جمهور اسبق کره جنوبی در دهه 1960 که روزانه با دو نفر از صاحبان صنایع یا پیمانکاران کره ای ملاقات خصوصی و حضوری می کرد. یک بار به یکی از وزرای صنعت(صنعت، معدن و تجارت) گفتم تمام فعالیت شما یا اکثر وقت شما روی بازرگانی (و البته واردات) متمرکز است، صاحبان صنایع چه کنند؟ او انکار کرد. درخواست کردم جدول زمان بندی فعالیت روزانه خود را بدهد تا نشان دهم و ایشان مطلع شوند که چند درصد وقت خود را در اختیار صنعت می گذارند و چند درصد در اختیار واردات. اکنون نیز یادآوری می کنم که رئیس جمهور هم می تواند اوقات روزانه خود را تحلیل کند و به این جمع بندی برسد که در نیم سال گذشته چند درصد وقت خود را به چه کاری اختصاص داده اند. از این نکته رقبای انتخاباتی ناکام ایشان مثل نگارنده، ذوق نکنند که خوب مچ رئیس جمهور گرفته شد! آنان هم اگر بودند، مثل آنانی که قبلا بودند و مشابه همه روسای جمهور عمل می کردند و نه تنها در این مورد که تقریبا در همه موارد با اندکی کم وزیاد همین کارها را انجام می دادند. یعنی حتی همه منتقدان دکتر روحانی که خیلی هم در سخن جسور و بی احتیاط و بی تحفظ هستند، در عمل همین کارها را می کردند زیرا فاقد خصیصه تحول گرایی هستند؛ اگرچه در زبان چنین اند و اگر هم جرئت کنند کمی انقلابی عمل کنند، با برخورد با اولین صخره تعدیل می شوند. غرض این بود که گفته شود وقت های رئیس جمهور که عمدتا باید به رسیدگی به عملکرد وزرا و دستگاه های مربوطه اختصاص یابد، صرف کارهای دیگر می شود و صدالبته انتظار آن نیست که رئیس جمهور به تنهایی بار ارتباط با وزارتخانه ها و رسیدگی به آنها را به دوش بکشد. دیدار از وزارتخانه ها کار بدی نیست اما همان جلسات با پنج سال تاخیر و همان متکلم وحده بودن را نشان می دهد. رئیس جمهور برای این کار دو بازوی اصلی دارد که هیچ یک به دلایل مختلف از عهده این کار برنیامده اند؛ یکی از این بازوها رئیس سازمان برنامه و بودجه و دیگری معاون اول است که باید رسیدگی مستمر و مداومی به وزارتخانه ها داشته باشند و گزارش مربوطه را در دولت مطرح و با نگاه چالشی دولت را پرتحرک و با دقت کنند؛ وگرنه حضور رئیس جمهور در جمع 60 نفر کارکنان اصلی یک وزارتخانه بیشتر وقت تلف کردن است تا بهره دادن و درک اوضاع و ایجاد انگیزه برای کار. این دو بازوی ریاست جمهوری نه فقط در این دوره و برهه زمانی بلکه در دوره های قبلی نیز وجود داشته است و البته به ندرت برخی از روسای سازمان مدیریت و برنامه مواردی از عملکرد وزارتخانه ها را به دولت گزارش می داده اند.

علت این بی تحرکی و عدم به کارگیری این دو بازو از سوی رئیس جمهور و نیز عدم استقبال از این کار از سوی هر دو بازو آن است که اعضای دولت و این دو بازو و حتی مقام ریاست جمهوری مایل اند صلحی تلویحی بین اعضای دولت برقرار باشد و چالش کمتری وجود داشته باشد. در زمانی که نگارنده مسئولیت وزارت صنایع و معادن را عهده دار بودم، چارت مدیریت ماتریسی را در وزارتخانه پیاده کردم. ایراد اصلی منتقدان آن بود که این چارت ایجاد سروصدا و به عبارت خارجی نویز (noise) می کند و باعث درگیری داخلی می شود. هرگز نمی گفتند حسن آن شفاف سازی عملیات اعضای وزارتخانه است؛ درحالی که سروصدای ایجاد شده (نویز) باعث تحرک و رفع اشکال می شد. اتفاقا رئیس جمهور که امروز نقش رئیس الوزرا دارد، اگر حوصله داشته باشد و اگر واقعا در پی اصلاح امور باشد، باید به نقش اصلی سازمان مدیریت و برنامه و معاون اول توجه داشته باشد و از اینان نظارت بر عملکرد وزارتخانه ها را بخواهد و خود نیز فعالانه جلسات بررسی و حل مسائل با وزیران را چه در دولت و چه در جلسات حضوری و خصوصی پیگیری کند. رئیس جمهوری فقط یک نماد نیست و خود باید عملا تحرک ایجاد کند. دیدارهایی که تحت عنوان گفت وگوهای اجتماعی با فعالان سیاسی، اقتصاددانان و جامعه شناسان و با محوریت یکی از وزرای سابق همین دولت دنبال می شد نیز اگر بیشتر با سخنان حاضران پیش رفته باشد، حتما نیازمند ادامه است؛ درحالی که به نظر می رسد متوقف شده باشد. باز هم می گویم رقبای شکست خورده آقای روحانی خوشحال نباشند؛ چون با شرایط کنونی و عادت به در باغ سبز نشان دادن همان کاری را می کردند که امروز در حال انجام است نه بیشتر و نه کمتر.