آرشیو پنج‌شنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۷، شماره ۴۵۴۳
باشگاه اقتصاددانان
۵
پرسش امروز

بازنگری در دانش اقتصاد

احسان آذری نیا

در دهه های اخیر بحران ها و رکودهای متعدد در اقتصاد جهان و اقتصادهای بزرگ رخ داده و از اقتصاددان ها انتظار می رفته این رویدادها را پیش بینی کنند. اما به دلایل مختلف تنها عده کمی توانسته اند در برخی موارد این انتظار را برآورده کنند و معمولا هشدارهای آنها نادیده گرفته شده است.

ناتوانی اقتصاددان ها در پیش بینی رویدادهای آینده یا توصیف آنچه در گذشته رخ داده پرسش هایی را درباره اعتبار علم اقتصاد مطرح کرده است. پاسخ به این سوالات بسیار مهم است، زیرا دیدگاه ها و پیش بینی های اقتصاددان ها بر تصمیم دولت ها تاثیرات بزرگ دارد و اشتباه در آن فاجعه بار خواهد بود. در این میان اندیشمندان معتقدند اقتصاد دارای اصول صحیح است و بر مبنای این اصول می توان به پیش بینی آینده پرداخت، اما اگر انتظاراتی فراتر از توان این علم از آن داشته باشیم، نتایج ناامیدکننده خواهد بود. همچنین اقتصاد به عنوان علمی که باید رفتار انسان ها را پیش بینی کند مانند علوم مشابه با محدودیت های ذاتی مواجه است و عدم قطعیت جزء ماهیت آن است.

نظریه های اقتصادی در مرزهای اعتبار خود قابل اتکا هستند، اما عوامل مختلف سبب می شود گاه پیش بینی هایی که بر مبنای آنها مطرح می شود، اشتباه باشد. برای مثال اگر پیروان یک مکتب اقتصادی چشم خود را به روی واقعیت های تغییر پیدا کرده جامعه ببندند، مسلما توصیف آنها از واقعیت صحیح نخواهد بود. همچنین اگر انعطاف لازم را برای پذیرفتن دیدگاه های مخالف موجود نداشته باشند، دچار جزم اندیشی می شوند. نظریه های اقتصادی در حال تکامل هستند و برای مثال ظهور اقتصاد رفتاری یکی از قدم های رو به جلو محسوب می شود. در مطالب حاضر به محدودیت های علم اقتصاد، لزوم تغییر دیدگاه اقتصاددان ها همزمان با تحولات در جهان واقعی، زیان های سلطه ریاضیات بر نظریه های اقتصادی و اقداماتی که برای دقیق شدن پیش بینی ها و توصیف ها باید انجام شود اشاره شده است.