یک متخصص سم شناسی و مسمومیت ها و عضو هیئت علمی سازمان پزشکی قانونی کشور نسبت به خطر مرگ ناشی از مسمومیت براثر مصرف قارچ های سمی خودرو در فصل بهار هشدار داد.

سلطانی نژاد در گفت وگو با ایفدانا، با اشاره به فصل رویش قارچ و احتمال مسمومیت ناشی از مصرف قارچ های سمی، اظهار داشت: متاسفانه در بهار سال گذشته تعدادی از هم وطنان به دلیل مصرف قارچ های سمی در طبیعت بخش هایی از کشور جان خود را از دست دادند، بنابراین رعایت چند نکته برای جلوگیری از مسمومیت با این مواد ضروری است.

وی با اشاره به اینکه از میان بیش از پنج هزار گونه قارچ، تنها در حدود 100 گونه آن برای انسان سمی محسوب می شوند، گفت: هرچند مسمومیت ناشی از مصرف قارچ های سمی در انسان جزء مسمومیت های شایع در جهان نیست، با این وجود به علت بالا بودن نسبی میزان مرگ ومیر در برخی از انواع این نوع مسمومیت ها، اطلاع رسانی مناسب و علمی و آگاهی از راهکارهای پیشگیری از بروز این نوع مسمومیت ها، به ویژه برای عموم جامعه، بسیار مهم است.

این متخصص سم شناسی و مسمومیت ها افزود: اکثر موارد مسمومیت های گزارش شده با قارچ های سمی به علت مصرف خوراکی تصادفی گونه های سمی قارچ به جای گونه های خوراکی آن است و بیشتر در افرادی که در فصول رویش قارچ ها (بیشتر اوایل فصل بهار و پاییز) نسبت به جمع آوری گونه های سمی قارچ به زعم خوراکی بودن آنها اقدام می کنند، مشاهده می شود.

سلطانی نژاد با اشاره به علائم مسمومیت با قارچ های سمی، گفت: مسمومیت براثر مصرف قارچ های سمی دارای طیف وسیعی بر اساس شدت ازنظر علائم و نشانه های بالینی به صورت بروز اختلالات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، دردهای شکمی، زردی چشم، یرقان، از لحاظ اختلالات متابولیک شامل کاهش قند خون، اختلالات هورمون های تیروئیدی و اختلالات عصبی منجر به تشنج، بی قراری، توهم و اختلالات کلیوی می شود.

وی با اشاره به اینکه که زمان بروز نشانه های بالینی در مسمومیت حاد کمتر از 6 ساعت از مصرف ظاهر می شوند، عنوان کرد: نشانه های اولیه مسمومیت های تاخیری بیشتر از 6 الی 12 ساعت بعد از مصرف قارچ سمی آغازشده و باگذشت زمان پیشرفت کرده و ممکن است در طی 2 تا 6 روز بعد باعث مرگ شود.

عضو هیئت علمی سازمان پزشکی قانونی کشور ادامه داد: خوشبختانه در بیش از نیمی از موارد مسمومیت های قارچی، شدت مسمومیت خفیف بوده و علائم و نشانه های بالینی در مسموم خودبه خود محدود می شوند. با این وجود، برخی از گونه های قارچ های سمی قادر به ایجاد مسمومیت های شدید بوده و در صورت عدم درمان مناسب می توانند کشنده باشند.

به گفته سلطانی نژاد، یکی از مهم ترین انواع قارچ سمی که مصرف خوراکی آنها می تواند سبب بروز مسمومیت های شدید و کشنده شود، از جنس های آمانیتا(Amanita)، گالرینا (Galerina) و لپیوتا (Lepiota) هستند. انواع متنوع گونه های مذکور می توانند در صورت مصرف خوراکی سبب بروز مسمومیت های شدید در انسان شوند.

وی خاطرنشان کرد: وجود انواع جنس و گونه های مختلف قارچ های سمی در کشور ما که به صورت خودرو به ویژه در نواحی کوهستانی، کوهپایه ای و جنگلی در استان های غربی کشور مانند کرمانشاه، کردستان، لرستان، آذربایجان، همدان و قزوین وجود دارند، سبب شده که هرساله گزارش هایی به صورت موردی از مسمومیت های انفرادی و یا جمعی به ویژه در فصول رویش (اوایل بهار و پاییز) در افرادی که به علت ناآگاهی و باهدف تهیه و مصرف خوراکی قارچ ها اقدام به جمع آوری قارچ های خودرو از نواحی کوهستانی، کوهپایه ای و جنگلی کرده و بعد از مصرف آنها دچار مسمومیت می شوند، وجود داشته باشد.

این متخصص سم شناسی و مسمومیت ها با اشاره به علائم و نشانه های بالینی مسمومیت ناشی از مصرف قارچ سمی عنوان کرد: علائم و نشانه های بالینی متعاقب مصرف خوراکی در این گونه قارچ ها به صورت تاخیری ظاهر می شود. در مرحله اول علائم و نشانه های مسمومیت معمولا بعد از 5 الی 24 ساعت از مصرف خوراکی ظاهر می شود و به صورت اختلالات گوارشی از قبیل تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال آبکی است. باوجود درمان های علامتی و حمایتی، بعد از 12 الی 24 ساعت اختلالات گوارشی تشدید شده و در صورت عدم درمان مناسب، در مرحله سوم و بعد از 6-2 روز می تواند با ایجاد نارسایی شدید کبد و کلیه، سبب مرگ مسموم شوند.

به گفته وی، علائم و نشانه های بالینی در مرحله سوم و نهایی مسمومیت شامل ضعف، گیجی، کاهش سطح هوشیاری، افت شدید قند خون، افزایش بیلی روبین و آنزیم های کبدی و اختلالات کلیوی مانند کاهش حجم ادرار و نارسایی کلیه است.

1- از مصرف قارچ های خودرو یا جمع آوری شده توسط افراد عادی و یا قارچ هایی که به صورت فله ای عرضه می شوند، خودداری کنید. تنها قارچ هایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوزهای سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و پزشکی می باشند، مصرف نمایید.

2- شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی و گیاه شناسی امکان پذیر است، بنابراین به توصیه های برخی از افراد عادی در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ توجه نکنید.

4- مصرف قارچ ها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی نشان دهنده غیر سمی بودن قارچ برای انسان نیست.

4- برخی از روش ها و معیارهای سنتی مانند تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش قارچ معیار علمی و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست.

5- هرگز قارچ ها را به صورت خام و به مقدار زیاد مصرف نکنید.

6- هرچند در برخی موارد حرارت برخی از مواد سمی موجود در قارچ ها را از بین می برد، با این وجود برخی از سموم موجود در قارچ ها مقاوم به گرما بوده و فرآیندهای آماده سازی غذا مانند کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن، بخارپز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در قارچ نیست.

7- در صورت بروز علائم و نشانه های گوارشی به صورت تاخیری (12-5 ساعت پس از مصرف خوراکی قارچ)، هر چه سریع تر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی سم شناسی بالینی و مسمومیت ها منتقل کنید.

8- انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی مسمومیت ها امکان درمان موفقیت آمیز را افزایش می دهد و هرگونه تاخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار می شود. بنابراین با مشاهده علائم و نشانه های بالینی اولیه به ویژه از نوع تاخیری در فردی باسابقه مصرف خوراکی قارچ، از هرگونه خوددرمانی و درمان علامتی پرهیز نموده و بیمار را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.

9- در صورت امکان، نمونه باقی مانده قارچ مصرف شده توسط بیمار را برای شناسایی کادر پزشکی در بیمارستان به همراه داشته باشید.