در آستانه سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران دو چهره نام آشنا در حوزه سیاست و فرهنگ دو کتاب قابل تامل را پیشکش خوانندگان کرده اند؛ هاشم آغاجری و علی اصغر مصلح.

در روز نخست نمایشگاه بد ندیدیم نگاهی به این دو کتاب بیندازیم.

«تاریخ، متن، نظریه: مورخان و چرخش زبانی» عنوان کتابی به قلم الیزابت آن کلارک استاد رشته دین و تاریخ در دانشگاه دوک است که با برگردان دکتر سیدهاشم آقاجری عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس از سوی انتشارات مروارید منتشر شد.

این کتاب در هشت فصل تالیف و تدوین شده و نویسنده هدف از تالیف آن را ارائه یک بررسی آموزنده تاریخ محور و کاربر پسند از برخی لحظه های مهم در مباحث اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم پیرامون تاریخ، فلسفه و نظریه انتقادی عنوان کرده است.

نویسنده توضیح می دهد: امیدوارم مورخان را متقاعد کنم که لازم نیست به طرفداران نظریه برچسب شورشیان رشته تاریخ بزنند. به بیان دقیق تر، اینان موضوع های یک بحث فکری دیرپا را در هیات و قالبی نو مطرح می کنند. الیزابت کلارک سعی دارد محققان پیشامدرنیته غربی را متقاعد کند متونی که مطالعه می کنند تا حدود زیادی پذیرای انواع نقد ادبی / فلسفی/ نظری است؛ نقدهایی که دیگر رشته های علوم انسانی زیر عنوان پساساختارگرایی را به شوق آورده است.

این کتاب با بررسی مباحث بین مورخان و نظریه پردازان در دهه های اخیر شروع می شود، سپس به عقب برمی گردد تا برخی لحظه های مهم در پیشاتاریخ این مباحثات را مورد توجه قرار دهد و آنگاه به زمان حال برمی گردد تا جایگیری مطالعات پیشامدرن را در درون حوزه اخیرا جان گرفته تاریخ فکری بررسی کند. فصل اول «دفاع از تاریخ و مویه برای آن» چارچوب و اصطلاحات فکری بحث را مشخص می کند. فصل دوم ادعای فیلسوفان انگلیسی-امریکایی اوایل قرن بیستم مبنی بر تحقیق و کشف حقیقت در تاریخ را بررسی می کند. فصل سوم به ساختارگرایی و تاریخ اشاره دارد و زبان شناسی ساختاری، سوسور و پس از او، کلودلویی-اشتراوس و مردم شناسی ساختاری را با چهار نقد همراه کرده است.

علم تاریخ در سده بیستم تحت تاثیر چرخش زبانی و در ادامه سنت دیلتایی تفهیم تاریخی پذیرای نظریه ها و رهیافت های هرمنوتیکی و تفسیر می شد. الیزابت کلارک در این کتاب ضمن فصل هایی از قبیل تاریخ فکری جدید، متن و زمینه و با استفاده از نظریات فیلسوفان، زبان شناسان و مردم شناسانی نظیر سوسور، اشتراوس، گادامر و دریدا و... کاربست راهگشای این نظریات را برای مطالعه و فهم متون دوران پیشامدرن بویژه متون تاریخی و الهیاتی نشان می دهد.

«با دیگری: پژوهشی در تفکر میان فرهنگی و آیین گفت وگو» عنوان کتابی به قلم علی اصغر مصلح است که از سوی انتشارات علمی منتشر شد.

کتاب حاضر در شش فصل تحت عناوین مناسبات انسانی و نسبت با دیگری/فلسفه میان فرهنگی و تفکر زیستن با دیگری/گفت وگوی فرهنگ ها/ با هم زیستن در فرهنگ ایرانی/ مسائل مشترک جهانی و راه های پیش رو... تالیف شده است. پرسش کانونی این کتاب چیستی و چگونگی راه های زیستن با دیگران است. برای زیستن با دیگری چه بینش و اندیشه و رفتاری باید داشت؟ حوزه طرح پرسش از دیگری در زمانه ما تفاوتی بنیادین با گذشته دارد. پرسش از دیگری در زمان معاصر به پرسشی اصلی و اساسی تبدیل شده است. امروز گوناگونی و برخورد منافع و اعتقادات، ملموس ترین و اساسی ترین مساله پیش روی همه مردم جهان است. با این مساله و تبعات آن چه باید کرد؟ این پرسش به صورتی بنیادی در فلسفه معاصر انعکاس یافته است.

علی اصغر مصلح در این اثر موضوع زیستن با دیگری در مراتب مختلف را مورد پژوهش و بررسی قرار داده و افراد را به ایستادن در میانه به دور از افراط و تفریط و اندیشیدن از این منظر دعوت کرده است. بر این اساس ضمن بازخوانی تاریخ تفکر و فرهنگ از منظر بینافرهنگی به بازاندیشی بخش هایی از فرهنگ اسلامی و ایرانی پرداخته و مناسبات حاکم بر جهان معاصر را مورد کنکاش و نقد قرار داده است.