پرتغالی ها23اردیبهشت سال 894هجری شمسی در هرمز مستقر شدند. آنها با ورود به اقیانوس هند و خلیج فارس برای محافظت نظامی از متصرفات جغرافیایی و پایگاه های تجاری خود در مکان های استراتژیک و حساس خلیج فارس و اقیانوس هند قلعه های مستحکم نظامی ساختند. این قلعه ها علاوه بر مسائل نظامی، کارکرد سکونتگاهی نیز داشتند.

پرتغالی های ساکن در خلیج فارس به اتفاق اعضای خانواده در این قلعه ها ساکن بودند و اگر به ساختار این مکان ها نگاه کنیم در خواهیم یافت که طبقات مختلف این قلعه ها هر کدام کارکردی مخصوص به خود داشته است. به کمک همین استحکامات نظامی بود که آنها به مدت بیش از یک سده بر خلیج فارس حاکم شدند و با استفاده از سیاست خشن نظامی که از ویژگی های استعمارگران پرتغالی بود، اقتصاد سنتی بنادر و جزایر خلیج فارس را به مرور زمان از بین بردند و با فشارهایی که بر کشتیرانی افراد بومی در مناطق مختلف خلیج فارس وارد کردند، توانستند ناوگان بومی آنجا رابه اضمحلال بکشند. در عصر صفوی با تمام گرفتاری هایی که شاهان صفوی در جبهه های شرق با ازبکان و در جبهه های غرب با ترکان عثمانی داشتند، همیشه نیم نگاهی به حضور پرتغالی ها در جنوب ایران و اخراج آنها از این مناطق داشتند. اما این امر برای شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب مقدور نبود. در زمان شاه عباس اول صفوی و با قدرت گیری ایران در خلیج فارس، زمینه ها برای اخراج پرتغالی ها از این خطه آبی فراهم آمد و پرتغالی ها به ترتیب از سواحل و جزایر ایرانی در خلیج فارس بیرون رانده شدند که اخراج آنها از بحرین آغاز این روند بود.

روند اخراج پرتغالی ها از سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس در عصر صفوی از بحرین در سال 1010ه.ق آغاز شد و با اخراج آنها از جزیره هرمز در سال 1031 ه. ق پایان یافت. این روند تحت تاثیر عوامل جهانی و داخلی زیادی بوده است. از نظر عوامل داخلی می توان به قدرتمند شدن ایران در عصر شاه عباس اول صفوی، صلح با عثمانی و عدم گرفتاری شاه عباس در مرزهای شرقی با ازبکان و در مرزهای غربی با عثمانی ها، ظلم وستم فراوان پرتغالی ها به مردم سواحل و جزایر خلیج فارس، از بین بردن کشتیرانی سنتی و بومی اهالی خلیج فارس توسط پرتغالی ها، نقش پرتغالی ها در ورشکسته شدن تجار بومی و بازارهای سنتی آنها در سواحل جزایر ایرانی خلیج فارس، تنفر عمومی مردم سواحل و جزایر خلیج فارس از پرتغالی ها که در بسیاری از موارد حاضر نبودند آب و آذوقه به آنها بفروشند و مهم تر از همه نقش بیگانه ستیزی ایرانی ها و مردم سواحل و جزایر خلیج فارس و رهبری هوشمندانه شاه عباس اول و امام قلی خان در اخراج پرتغالی ها اشاره کرد.

از نظر مسائل جهانی نیز رقابت های تجاری کمپانی هند شرقی و پرتغالی ها و به ویژه اینکه پرتغالی ها سایر کشورهای اروپایی را وادار می کردند که برای انجام فعالیت های تجاری در خلیج فارس باید کشتی های تجاری آنها از پرتغالی ها مجوز بگیرند، اختلافات داخلی بین اسپانیا و پرتغال که در این زمان فیلیپ سوم شاه اسپانیا بر پرتغال نیز حکومت می کرد و پرتغالی های موجود در گوا و هرمز حاضر به تبعیت کامل از سیاست های فیلیپ سوم نبودند، ورود دیگر کشورهای اروپایی نظیر هلند و انگلیس به اقیانوس هند و خلیج فارس، عدم توسعه یافتگی ناوگان دریایی پرتغال در رقابت با ناوگان دریایی انگلیس و مسائلی از این قبیل در اخراج پرتغالی ها از خلیج فارس و به دنبال آن از اقیانوس هند تاثیرگذار بود. البته عوامل داخلی و سیاست های شاه عباس اول صفوی بسیار تاثیرگذارتر از عوامل جهانی در اخراج پرتغالی ها از سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس به ویژه جزیره های قشم و هرمز بوده است و در اثر تهدیدهای شاه عباس به کمپانی هند شرقی انگلیس مبنی بر لغو تمامی امتیازات آنها در تجارت با ایران بود که کمپانی هند شرقی پس از مباحثات فراوان قرارداد میناب را امضا کرد. همچنین در اثر جانفشانی های سربازان ایرانی به فرماندهی امام قلی خان بود که بیشتر این پیروزی ها و فتح کامل هرمز صورت پذیرفت.

حسینعلی هروی، شارح، مترجم و استاد دانشگاه 6 اردیبهشت 1372 در تهران درگذشت. او در سال 1297 در گرگان به دنیا آمد. پدربزرگ وی حبیب الله خان سررشته دار، عضو محکمه حقوق استرآباد و جد اعلایش حاج شیخ عبدالصمدخان مقصودلو موقرالملک از چهره های سرشناس گرگان بودند.

او پس از اتمام تحصیلات ابتدایی در گرگان، به تهران رفت و دوره متوسطه را در آنجا گذراند. سپس وارد دانشگاه تهران شد و در رشته زبان های خارجه در سال 1322 لیسانس گرفت. او از شاگردان بدیع الزمان فروزانفر بوده است. او پس از اتمام تحصیلات در فرانسه به ایران بازگشت و به تدریس، تالیف، مقاله نویسی و ترجمه روی آورد. تسلطش بر زبان فرانسه موجب شد تا کتب معروفی چون «فرهنگ البسه» از راینهارت پیتران دزی، «زندگینامه داستایووسکی» از هانری تروا، «درس هایی برای خوش زیستن در زندگی زناشویی» آندره موروا و یک جلد از کتاب «تاریخ بزرگ جهان» را ترجمه کند. ترجمه کتاب «فرهنگ البسه مسلمانان» در رشته ترجمه ادبی، برنده جایزه سلطنتی در سال 1345 شد. در زمان ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان، تقریبا همه عرب ها بادیه نشین بودند و شهرها کوچک و کم اهمیت و هنر خیاطی نسبتا ناشناخته بود. آن زمان لباس مسلمانان پارچه سراسری ساده یکپارچه بافته شده ای بودکه آنها را از سرما و گرما حفظ می کرد. پس از اینکه مسلمانان نقاط بسیاری از دنیا را فتح کردند و با مردمان آنجا ارتباطات فرهنگی پیدا کردند، رو به تجمل و شهرنشینی آوردند بسته به مناطق گوناگون و موقعیت جغرافیایی و فرهنگ پیشین هر یک از مسلمانان این مناطق از لباس جدید استفاده کردند. راینهارت دزی مستشرق مشهور هلندی که معروف ترین کتابش تاریخ اسپانیا است، کتاب «فرهنگ البسه مسلمانان» را در سن 25 سالی منتشر کرده است تا فرهنگ جامعی در زمینه لباس های اسلامی و زمان استفاده آنها باشد. نام لباس های آمده در کتاب به زبان عربی است و فرهنگ جامعی از انواع لباس های مسلمانان را تشکیل داده است. این فرهنگ با کلمه «اتب» شروع می شود و با «یلک» به پایان می رسد.