منابع موجود درباره چگونگی ورود سیم و تلگراف و تاسیس تلگرافخانه ها، به ویژه در مورد تاسیس تلگرافخانه در نواحی دورافتاده و ایالت های پردردسری نظیر لرستان بسیار محدود است. متاسفانه در مورد چگونگی آغاز برقراری و شروع فعالیت خط تلگرافی در خرم آباد نیز اطلاعات دقیقی به دست نیامده است.

از آنجا که برقراری خط تلگراف در خوزستان در سال 1878 اتفاق افتاده و مسیر تلگرافی خوزستان و لرستان به هم متصل بوده است، می توان برقراری تلگراف در لرستان را بین سال های 1883-1878 دانست. مسعودمیرزا ظل السلطان در آغاز فرمانروایی خویش، طی گزارشی از اوضاع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی شهر خرم آباد و مخصوصا وضعیت بازار خرم آباد به استقرار تلگرافخانه مبارکه در جنب بازار اشاره می کند و می نویسد: «بازار پنجاه، شصت دکان از همه صنف دارد، ولی بازارش طاقی ندارد؛ به علاوه تنگ و مخروبه و کثیف و بی قاعده است. تلگرافخانه مبارکه نزدیک بازار است.»

این گزارش مربوط به سال 1259هجری شمسی است. آنچه مسلم است، قبل از علی اصغرخان تلگرافچی در خرم آباد و بروجرد، افراد دیگری به عنوان تلگرافچی در این منطقه حضور داشته اند و علی اصغرخان در یادداشت های خود به اسامی برخی از این تلگرافچی ها در بروجرد و خرم آباد اشاره می کند. والیزاده معجزی، در کتاب تاریخ لرستان در روزگار قاجار می گوید: تلگرامی به امضای مسعودمیرزا ظل السلطان که در سال 1881 به عمویش، اسدخان، در لرستان مخابره شده، در دست داشته است. این امر نشان می دهد که در تاریخ مذکور تلگرافخانه در لرستان دایر بوده است.

در مجموعه اسنادی که به همت سیدیدالله ستوده، تحت عنوان «مستوفی لرستان» در دست انتشار است، تلگرامی وجود دارد که به احتمال بسیار مربوط به سال نخست تاسیس تلگرافخانه در لرستان است. این تلگرام بین رازان و خرم آباد مخابره شده است که ممهور به مهر «تلگرافخانه مبارکه خرم آباد» است. متن تلگرام بسیار کوتاه و به وقوع یک فقره سرقت در رازان اشاره دارد. با توجه به تاریخ مهر تلگرافخانه و تاریخ ثبت تلگرام، تردیدی باقی نمی ماند که تلگرافخانه خرم آباد در سال 1878 تاسیس شده است و این تاریخ یا اندکی پیش از این تاریخ باید زمان آغاز به کار تلگرافخانه خرم آباد بوده باشد. البته قطعا دفتر تلگرافخانه رازان و بروجرد باید اندکی پیش از تلگرافخانه خرم آباد تاسیس شده باشد.

محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در کتاب تاریخ منتظم ناصری اشاره می کند که تلگرافخانه هایی در بروجرد، رازان، خرم آباد و بین برخی نقاط خرم آباد و خوزستان دایر بوده است و ماموران، فراش و روسای تلگرافچی در این اماکن فعالیت می کرده اند. وی همچنین بعد از بیان وضعیت تلگرافخانه های لرستان، از دو مرکزمهم تلگرافخانه در لرستان یاد می کند؛ اولین مراکز تلگرافخانه در بروجرد و رازان بوده که یک پست در بروجرد و پست دیگر آن در گردنه رازان لرستان، در میانه راه خرم آباد و بروجرد قرار داشته است. مرکزیت تلگرافخانه بروجرد و رازان هر دو برعهده میرزاطاهرخان نامی بوده که رئیس این مرکز محسوب می شده است. این مرکز یک سرپرستی و ریاست دو نفر تلگرافچی و یک نفر میرزا بنویس و سه نفر سواره نظام و سه خدمه و فراش داشته است که در مجموع پرسنل آن دوازده نفر بوده اند.

• بررسی چگونگی تاسیس و توسعه تلگرافخانه های لرستان در عهد ناصری روح الله بهرامی*، شهاب شهیدانی، مندرج در «پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران»، سال هفتم، شماره اول، پیاپی 3

مدرسه محتشمیه در سال 1278 توسط میرزاحسینعلی خان مهندس گوران تاسیس شد. این مهندس جوان کرمانشاهی از کوشندگان جنبش نوسازی و پیشگامان تاسیس مدارس نوین در ایران بود. او دانش آموخته دارالفنون بود و مورد حمایت ایل قدرتمند گوران قرار داشت.

مهندس گوران ابتدا به طور خصوصی در منزل خویش کلاس درسی ترتیب داد، شماری از نوجوانان فامیل و دوستان را فراهم آورد و به آموزش آنان پرداخت. پس از 4 ماه تعداد محصلان کلاس رو به افزایش نهاد و به حدود 150 تن رسید.

کشتار سرخ پوستان جنایت پردامنه و طولانی مدتی بود که به دنبال کشف قاره آمریکا توسط دریانوردان اسپانیایی در قرن شانزدهم آغاز شد. این کشتارها عمدتا توسط کشورهای استعمارگر اروپایی به خصوص اسپانیا، پرتغال، فرانسه و انگلستان به منظور سلطه بر مناطق مختلف قاره آمریکا و با هدف دستیابی به اموال و املاک سرخ پوستان صورت می گرفت. بعدها و به خصوص در نیمه دوم قرن نوزدهم، آمریکاییان با کوچ دادن اجباری و جنگ هایی که به دنبال آن صورت می گرفت نقش پررنگی در کشتار سرخ پوستان آمریکای شمالی ایفا کردند.

جنگ های آمریکا با اولین حمله به سرخپوستان در شهر جیمزتاون در سال 1662 میلادی آغاز شد که به دنبال آن جنگ با سرخپوستان آلگوکین طی سال های 1635 و 1636 و جنگ سال های 1675 و 1676 که منجر به ویرانی نیمی از شهرهای ماساچوست شد را در پی داشت. دیگر جنگ ها و حملات آمریکا به سرخپوستان تا سال 1900 ادامه داشت. در مجموع آمریکایی ها حدود 100 میلیون سرخ پوست را به قتل رساندند.