آرشیو چهار‌شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۸، شماره ۴۶۲۸
تاریخ و اقتصاد
۲۲
نمایه

عوامل تغییر پوشش در دوره قاجار

برای جست وجوی عامل تغییر دهنده رویکرد جامعه ایرانی نسبت به پوشش اروپایی باید به درون همین جامعه و نسبت آن با جامعه غربی نگاه کرد. در دوره قاجار، قدرت جدیدی با ایران رویارو شد که گاه در قامت دولتمردان انگلیسی و گاه روسی و گاه فرانسوی، این کشور را در عرصه نظامی یا دیپلماتیک مقهور خود کرد. گویی قدرت دیگری در برابر قدرت شاه ایران هماوردی می کرد و حتی از موضع بالادست به شاه و به تبع آن، جامعه ایرانی می نگریست. اما محدود دانستن این تغییر رویکرد به مساله شکست شاهان ایرانی در برابر یک قدرت خارجی نادیده گرفتن بخش دیگری از ماجراست.

عامل دیگری که باعث شد جامعه ایرانی عصر قاجار به تقلید از پوشاک غربی روی آورد تغییر دال مرکزی گفتمان ایرانیان بود. در این عصر، دوگانه انگاری یا نگاه ثنویتی «پیشرفته عقب مانده» یا به عبارتی «توسعه یافته توسعه نیافته» در جامعه ایرانی نیز رخنه کرد و موضوع «پیشرفت» و عوامل دستیابی به آن برای ایرانیان به گونه ای اهمیت یافت که مساله پوشاک، آراستگی، سلامت و... همگی در نسبت با آن معنایی دوباره یافت. جامعه ایران پیشرفت را در غرب مدرن می دید و «عقب ‎ماندگی»! را عامل شکست های خود از آنها می دانست. از نظر ایرانیان ، اروپاییان نماد افراد پیشرفته بودند و پوشش آنها نماد ترقی، علم و پیشرفت بود. این گونه بود که قبله عالم جامعه ایرانی نخست در قشر فرنگ رفته و تحصیل کرده در غرب و سپس «منورالفکران» و افراد در پیوند با این قشرها تغییر کرد و این تغییر خود را در پوشش نشان داد.

از مقاله ای به قلم زهرا کولیوند