آرشیو پنج‌شنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۸، شماره ۵۴۰۵
سیاست: داخلی/خارجی
۲
یادداشت

ظرفیت های بالقوه ایران برای شانگهای

دکتر نوذر شفیعی

سازمان همکاری شانگهای، نوعی منطقه گرایی هژمونیک است که متاثر از دیدگاه چین و روسیه شکل گرفته است، بنابراین این کشورها در عضویت یا عدم عضویت کشورهای مختلف نقش مهمی دارند. در شرایط فعلی این سازمان از چند منظر مهم است؛ برخی منطقه گرایی ها بالنده یعنی رو به تکامل هستند که سازمان شانگهای از جمله منطقه گرایی های بالنده است و به عنوان همگرایی موفق از آن یاد می شود.

همچنین این سازمان یک نهاد منطقه ای در مقابل ناتو است. درست است که در اساسنامه سازمان شانگهای نامی از ناتو و تقابل با آن برده نشده، اما در اصل این سازمان در تقابل با ناتو و ایجاد موازنه با آن شکل گرفته است.

این سازمان همچنین نقش مهمی در دو مولفه بین منطقه گرایی و منطقه گرایی شبکه ای دارد، به این معنی که با نهادهای منطقه ای مثل اکو، سی.آی.اف و اپک ارتباط تنگاتنگی دارد. منطقه گرایی شبکه ای یعنی هر یک از اعضای سازمان هم عضو بسیاری از منطقه گرایی های دیگر هستند که می تواند پیوند گسترده ای بین سازمان شانگهای و منطقه گرایی های مختلف جغرافیایی در جهان به وجود آورد.

ایران از چند سال قبل به دنبال عضویت دائم در این سازمان است، اما در ارتباط با این موضوع باید توجه داشت که سازمان همکاری شانگهای اراده ای برای پذیرفتن ایران ندارد زیرا معتقد است عضویت ایران در این سازمان تعهدات و حقوقی برای ایران ایجاد کرده و در مقابل این حقوق برای سازمان تکلیف می شود.

شانگهای معتقد است با توجه به حساسیت هایی که آمریکا روی ایران دارد در صورت عضویت ایران می بایست سازمان هزینه های بسیاری بپردازد بنابراین با بهانه های مختلف بررسی عضویت دائم ایران را به تعویق می اندازد.

این در حالی است که عضویت ایران می تواند فرصت های مهمی را برای سازمان شانگهای به وجود آورد، چرا که عضویت ایران بر جمعیت سازمان و وسعت آن می افزاید. همچنین این سازمان را به خلیج فارس وصل می کند، از سوی دیگر ایران تجربیات مهمی در عرصه مقابله با افراط گرایی و تروریسم دارد و می تواند این تجربیات را در اختیار سازمان شانگهای قرار دهد.

از سوی دیگر اگر بپذیریم سازمان شانگهای، به عنوان قطبی در مقابل ناتو قرار دارد عضویت ایران می تواند ظرفیت های سازمان را افزایش دهد.