استفاده از دو رویکرد تلفیقی در سنجش سرآمدی عملکرد سازمانی، مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

مدل سرآمدی (European foundation for quality management) EFQM به عنوان چارچوبی اولیه برای ارزیابی و بهبود سازمان ها، نشان دهنده مزیت های پایداری است که یک سازمان سرآمد باید به آنها دست یابد. سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران نیز با توجه به جایگاه و نوع وظایف و خدماتی که ارائه می دهد، از این منظر نیازمند بررسی همه جانبه علمی است. بدین لحاظ، هدف پژوهش حاضر سنجش سرآمدی عملکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی با استفاده از دو رویکرد تلفیقی مدل تعالی EFQM است.
روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش حاضر پیمایشی، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، تمامی مدیران رده میانی و رده بالای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هستند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد 90 سوالی، متناسب با شرایط سازمان اسناد و کتابخانه ملی به همراه کارگاه (اجماع نظر) بوده است. داده های جمع آوری شده با توجه به اهداف، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های حاصل از آمارهای توصیفی پژوهش نشان می دهد که میانگین امتیاز خودارزیابی عملکرد سازمان اسناد و کتابخانه ملی در بعد رهبری، 56 امتیاز از مجموع 100 امتیاز؛ در بعد خط مشی و استراتژی، 34 از مجموع80 امتیاز؛ در بعد کارکنان، 52 از مجموع 90 امتیاز؛ در بعد شراکت ها و منابع، 62 از مجموع 90 امتیاز؛ در بعد فرآیندها، 41 از مجموع 140 امتیاز؛ در بعد نتایج کاربر/ مشتری، 80 از مجموع 200 امتیاز؛ در بعد نتایج کارکنان، 40 از مجموع 90 امتیاز، در بعد نتایج جامعه، 31 از مجموع 60 امتیاز؛ و در بعد نتایج کلیدی عملکرد، 96 از مجموع 150 امتیاز بود. سرانجام باتوجه به سرجمع امتیازهای داده شده به 9 معیار اصلی مدل سرآمدی، امتیاز سازمان اسناد و کتابخانه ملی 492 از 1000 امتیاز به دست آمد.
برآیند یافته های حاصل از دو رویکرد پرسشنامه و کارگاه (اجماع) در این پژوهش، مشخص می کند که معیارهای خط مشی و استراتژی، شراکت ها و منابع، منابع انسانی و رهبری به ترتیب از نقاط قوت سازمان به شمار می آیند و معیارهای فرآیندها، نتایج مشتری/ کاربر، نتایج منابع انسانی، نتایج جامعه، و نتایج کلیدی عملکرد نیز به ترتیب از حوزه های نیازمند بهبود سازمان به شمار می روند. بر این اساس، همان طور که نقاط قوت و حوزه های نیازمند بهبود حاصل از یافته های آمارهای توصیفی پرسشنامه و کارگاه (اجماع) نشان می دهند، می توان گفت یافته های آماره های توصیفی پرسشنامه، این نقاط را به طور کلی و نتایج کارگاه را به طور جزئی مشخص می کنند. بنابراین، این پژوهش مناسب بودن به کارگیری همزمان دو رویکرد پرسشنامه و کارگاه را برای سازمان های ایرانی به ویژه کتابخانه ها تایید می کند.