پایداری در توسعه تولید نفت و گاز از جاده HSE می گذرد

تولید نفت به صورت صنعتی در جهان بیش از یکصد و پنجاه سال سابقه دارد. طی این دوران، همواره چند مساله به عنوان پدیده های متصل، مسائلی جدید را در صنعت نفت به وجود آورده اند. موضوع تاثیرات زیستمحیطی صنعت نفت و اثری که بر ساختارهای بکر طبیعت در مناطق نفتخیز و گازخیز دارد و همچنین امنیت کارکنان این صنعت در برابر مخاطرات ناشی از کار در تاسیسات نفت و گاز به عنوان آثار و تبعات ناشی از توسعه صنعت نفت چند ده های است که به دغدغه بنگاه های تولید کننده تبدیل شده است. از سویی دیگر و همزمان با برگزاری اجلاس بزرگ زیستمحیطی در «ریودو ژانیرو» برزیل در سال 1992، نگاه های جهانی به مساله حفاظت و صیانت از محیط زیست معطوف شد و مقارن با آن فعالیتهای مرتبط با توسعه اقتصادی، به ویژه در حوزه صنعت نفت با حساسیتی مضاعف دنبال شد. این حقیقت را باید پذیرفت که به طور ذاتی بهره برداری از منابع نفت با احتمال بالقوه مخاطرات زیست محیطی همراه است. در همین حال افرادی که در این صنعت مشغول به فعالیت هستند با طیف وسیعی از مخاطرات شغلی از افسردگی شغلی گرفته تا انفجار در تاسیسات و استنشاق گازهای سمی مواجه هستند. طبیعی است که تنها در صورت کسب بالاترین سطح ایمنی در حوزه منابع انسانی میتوان امید به استمرار تولید داشت. مجموعه این موارد طی دو دهه گذشته سبب شده تا مفهوم HSE به یکی از کلیدیترین مفاهیم در خط مشی توسعه صنایع نفت و گاز جهان تبدیل شود و بسیاری از بنگاه های بزرگ تولیدکننده نفت در جهان، آثار ایمنی، بهداشت و محیط زیست را در کارکردهای اساسی تولید هیدروکربن خود لحاظ کنند. امروزه و در اثر افزایش حساسیت جهانی نسبت به مسایل بهداشت، ایمنی و محیط زیست، تولید نفت و گاز تنها در صورتی موجه و دارای صرفه اقتصادی است که حافظ سلامت کارکنان آن صنعت و همچنین محیط زیست و طبیعت باشد. در کشور ما نیز با توجه به سابقه یکصد ساله تولید نفت و گاز، موضوع بهداشت، ایمنی و محیط زیست طی چند سال اخیر با جدیت بیشتری دنبال شده است. شرکت ملی نفت ایران به عنوان متولی تولید نفت و گاز در کشورمان در برنامه های توسعه آتی میادین به این موارد اهمیت ویژهای داده است. همچنین در سطح شرکتهای عملیاتی بهره بردار موضوع بهداشت، ایمنی و محیط زیست با جدیت خاصی دنبال میشود. حادثه نشت غیرقابل پیشبینی گاز از یکی از چاهای میدان نفتی ابوذر در منطقه فلات قاره ایران که در سال 87 رخ داد بدون کمترین حادثه جانی و زیست محیطی به پایان رسید. از این حادثه میتوان به عنوان نمادی از نگاه خاص و حساسیت و دقت شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای زیر مجموعه در حوزه مسائل مربوط به ایمنی و محیط زیست یاد کرد. در همین خصوص ضروری است زنجیرهای از فعالیتهای تبلیغی و فرهنگی در سطح شرکت ملی نفت و شرکت های زیر مجموعه انجام شود. همچنین تغییر نگرش سنتی به ویژه در مباحث کنترل حوادث و اندیشیدن تمهیدات پیشگیرانه در طرحها و برنامه های توسعه ای زمینه ساز تعامل بخشهای عملیات و ارتباطات سازمانها خواهد بود. بیگمان در راستای تغییر نگرش ساختاری کارکنان و مدیران نسبت به مسائل HSE، تدوین برنامه های فرهنگساز با اثربخشی تبلیغاتی و اطلاعرسانی میتواند مدار رهیافتهای نوین بخش ایمنی، بهداشت و محیط زیست قرار گیرد. تمرکز بر ایجاد رویکرد نوین در پرسنل فعال در سطح سازمان، چه در سطح ستاد و چه در مناطق عملیاتی نیز باید به طور همزمان توسط تصمیمسازان اصلی در سطوح مختلف شرکت های زیر مجموعه مورد توجه قرار گرفته و به صورت مستمر مورد بازبینی قرار گیرد. اجرای طرحهای مقایسه آماری، تشخیص و سنجش فضاهای چالشبرانگیز نظام تولید و عملیات، تهیه و تدوین طرح راهبردی و اثربخش به منزله نقشه راه و نیز تدوین یک سناریوی پیش بینی کننده مخاطرات تولید و بهرهبرداری در صنایع نفت و گاز از موارد مهمی است که در سطح شرکتهای زیر مجموعه شرکت ملی نفت ایران باید مدنظر قرار گرفته و با نگاهی به آینده از طریق آزمون و خطا برای آنها طرحریزی کرد. همچنین حرکت تدریجی شرکت ملی نفت ایران به سوی HSE-MS را باید به عنوان حرکتی پیشتاز و موثر ارزیابی کرد و به انتظار نتایجی امیدوارکننده نشست. این مفهوم مدرن، در واقع نظام واحدی است که در درون شرکت ملی نفت برای یکپارچهسازی و رسیدن به دید منطقی و فراگیر در زمینه ایمنی، بهداشت و محیط زیست در حال پیگیری میباشد. بدون تردید پیشتازی شرکت ملی نفت در سطح کشور برای گسترش مفهوم و استقرار نظام HSE-MS، در آیندهای نزدیک آثار و برکات ارزشمند خود را در سطح کلان ملی آشکار خواهد ساخت. حاصل کلام آنکه در تمامی وجوه مربوط به پایداری و توسعه تولید نفت و گاز، مفاهیم و مولفه های ایمنی، بهداشت و محیط زیست نقشی موثر و غیر قابل انکار دارند و توسعه ایمن صنایع نفت و گاز تنها از مسیر توجه به مفاهیم و استقرار نظام HSE میگذرد.