واژه ای از میان رودان

نویسنده:
چکیده:
در متن سغدی مانوی (HENNiNq 1945, p.471) M127 عبارت زیر دیده می شود:Imzyxɔ[ɔ]wz[y] wmɔtɔtyy wδyy c[y]ndr iii kp[yš]t wmɔtɔnd...
به معنای «آبگیر بزرگی بود و آنجا اندر، سه ماهی بودند...»واژه ɔɔwzy، در این عبارت، به وضوح به معنی «دریاچه، آبگیر، حوض» است (HENNiNҁ1940, p.51).
بیلی (BAilEy 1979→hāsїñä) واژه ختنی hāysiñä به معنای «چشمه، فواره»، مشتق از fra-vāz-ana، به معنای «محل جهیدن، جوشیدن و فواره زدن»، را با واژه ɔɔwɔz(h) سغدی بودایی، به معنای «آبگیر، دریاچه»، مشتق از ā-vāz-a، سنجیده است. وی ریشه، به معنای «جاری شدن، دویدن، رفتن»، را برای این واژه پیشنهاد کرده است.
واژه سغدی ɔɔwzyy به صورت وام واژه های زیر به زبان فارسی رسیده است:- آوازه، به معنای «آبگیر، بطیحه»؛ «نام دژی در ترکستان».
- آوازه، آوازه و اوز، به معنای «چشمه، آبگیر، حوضچه، رودخانه، بطیحه».
در حدود العالم، دو بار از آوازه بیکند نام برده شده است.
در هدایه المتعلمین فی الطب، یکی از قدیمی ترین کتب طبی فارسی، آمده است:و آب جند کونه بوذ: یکی آب باران بوذ... و چهارم آب دریاها بوذ تلخ و شور و زعاق و آب بارکین ها (= پارگینه ها) و بطایح و اوزها. (ص 158-159)در تکمله الاصناف، چندین واژه به معنای «آوزه» آمده است، برای نمونه:الاوقه آوزه مثل الغدیر (ص8)الفیض آوزه (ص339)المخاضه آوزه (ص437) در گویش مردم فردوس، شهری در شمال شرقی ایران در استان خراسان، اوزک کرسی گودال یا حوضچه کوچکی است که در آن آتش می نهند و کرسی را روی آن قرار می دهند.
اوز یا از در ترکیبات زیر آمده که نام مکان هایی در ماورا النهر، سرزمین زبان سغدی، است: ازاب (نام شهر)، اوزکند (نام شهر و نام رودخانه) و اوزکث (نام ده).
کاربرد واژه اوز، آوزه، اوزک و یا آوازه به تنهایی یا در ترکیبات، به عنوان اسمی برای نامیدن مکان ها یا شهرهایی در ماورا النهر و مشرق ایران، قرینه دیگری است بر این که ɔɔwzyy وام واژه ای سغدی است در زبان فارسی.
زبان:
فارسی
در صفحه:
179
لینک کوتاه:
magiran.com/p107091 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 1,390,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!