ارزیابی میزان تولید رواناب در واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی استان زنجان با استفاده از دستگاه باران ساز

واحدهای مارنی در حدود 4438 کیلومترمربع از سطح استان زنجان معادل 20 درصد را تشکیل می دهند. در این مقاله به ارزیابی میزان تولید رواناب در واحدهای مارنی موجود در سطح استان زنجان با استفاده از دستگاه بارانساز مصنوعی پرداخته شده است. برای این منظور با گروه بندی و تلفیق نقشه های شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار ArcGIS9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری به تعداد 18 واحد شده و در عملیات صحرایی برای هر واحدکاری سه تکرار سنجش میزان رواناب تولید شده با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران به ابعاد کرت 1×1 متر و جمعا 54 آزمایش انجام گردید. داده های به دست آمده از عملیات صحرایی با استفاده از برنامه آماری SAS و روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، روش تجزیه و تحلیل مدلهای خطی (GLM Model)، آزمون F و روش مقایسه مقادیر میانگین دانکن مورد ارزیابی قرار گرفت.
بررسی روابط بین زمان شروع، حجم و ضریب رواناب در واحدهای مارنی نشان می دهد که معادله همبستگی بین آن ها از نوع درجه دوم بوده و تا حدودی می تواند روند تغییرات را تفسیر نماید. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان می دهد که اثر واحدهای مارنی و شیب بر تغییرات زمان شروع رواناب معنی دار است. در حالی که اثر اقلیم معنی دار نیست. اثر واحدهای مارنی بر حجم و ضریب رواناب واحدهای کاری معنی دار بوده ولی اثر عامل شیب و اقلیم بر این دو ویژگی معنی دارنیست. بر اساس مقایسه میانگین مقادیر به روش دانکن واحدهای مارنی از نظر حجم و ضریب رواناب به چهار گروه قابل تفکیک می باشند که از نظر حجم و ضریب رواناب با همدیگر اختلاف معنی داری دارند. به طوری که هرچقدر میزان سیلت موجود در آن بالا باشد، به دلیل عدم یا کم بودن قابلیت جذب آب در این واحدها، در این حالت زمان شروع رواناب سریع و حجم رواناب تولیدی بالا خواهد بود. اما از نظر زمان شروع رواناب واحدهای مارنی به سه گروه تقسیم می گردند. به همین ترتیب اثر شیب و اقلیم بر حجم و ضریب رواناب واحدهای مارنی نیز معنی دار است.