نابرابری های منطقه ای در ایران

یکی از موانع اصلی و مهم در روند توسعه ی ملی، برهم خوردن تعادل و توازن منطقه ای به شمار می رود. از این رو اولین گام در برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از نظر توسعه و علت نابرابری ها است. در این پژوهش برای ارزیابی توسعه ی منطقه ای و نمایش نابرابری ها در سطح سرزمین 60 شاخص فرهنگی-اجتماعی، صنعتی، اقتصادی- جمعیتی، کالبدی - زیربنایی و بهداشتی- درمانی مورد تحلیل قرار گرفتند. از این روی با بهره گیری از روش تحلیل عاملی در هریک از بخش ها، عوامل و شاخص های تلفیقی استخراج گردید و به عنوان ورودی در روش تاکسونومی مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت از روش تحلیل خوشه ایبه منظور گروه بندی استان ها استفاده شد. نتایج حاصله نشان می دهد که در سال 1385 از مجموع 30 استان کشور، یک استان توسعه یافته، 4 استان نسبتا توسعه یافته، 7 استان توسعه میانی، 19 استان توسعه نیافته و یک استان محروم بوده است. بنابراین، الگوی حاکم بر سازمان فضایی کشور، از الگوی مرکز-پیرامون در توسعه منطقه ای پیروی کرده است، به طوری که کلیه استان های توسعه نیافته و محروم در نواحی حاشیه ای، مرزی و مناطق کوهستانی واقع شده اند.این نابرابری ها، برآیند و بازتابی از عوامل محیطی، اقتصاد سیاسی، نارسایی های نظام برنامه ریزی فضایی، بی-توجهی به مدیریت یکپارچه سرزمینی و عدم هماهنگی سازمان های متولی در امر توسعه ی فضایی می باشند.