بررسی راهکارهای مقابله با خشکسالی و کم آبی در منطقه سیستان

منطقه سیستان با مساحتی بالغ بر 8000 کیلومترمربع، به عنوان بخشی از استان سیستان و بلوچستان، در جنوب شرقی کشور و در جوار مرز افغانستان واقع شده است. تنها منبع آب منطقه، رودخانه هیرمند است که از داخل کشور افغانستان سرچشمه می گیرد و عموما«خشکسالی و کم آبی منطقه ناشی از کمبود آب این رودخانه است. کم آبی هیرمند نیز ناشی از دو پدیده است: یکی خشکسالی های طبیعی که در طول دوره آماری بیش از یک قرن، 14 بار به صورت بحران زا رخ داده، که می توان به آخرین آنها در سال 79-1378 اشاره نمود. در این سال، آورد سالانه رودخانه حدود 22/0 میلیارد مترمکعب بوده و خسارات متاثر از آن فقط در بخش کشاورزی 220میلیارد ریال برآورد گردیده است. دومین عامل ایجاد خشکسالی، ذخیره و برداشت آب در افغانستان است.
خشکسالی را می توان از لحاظ محدودیت آبی «نبود یا کمبود محسوس و معنی دار آب تعریف کرد» و هر فرایند و یا برنامه ای که به ایجاد زمینه برای افزایش ذخایر آب شیرین و نیز تداوم استفاده از آن منجر شود، مبارزه با خشکسالی و کم آبی به شمار می آید. لذا برای بررسی راه کارهای مبارزه با خشکسالی در منطقه سیستان، در این مقاله ابتدا پیرامون ویژگی های اقلیمی، پتانسیل های آبی و خاکی منطقه بحث می شود. سپس با توجه به ویژگی های خاص منطقه، از جمله وابستگی 100درصد منطقه سیستان به منابع آب های مرزی، و نیز تبخیر قابل ملاحظه سالانه منطقه، در خصوص روش های کاهش آن، احداث سازه های ذخیره آب، تغییر روش های زراعی، ایجاد رشته های دانشگاهی (زراعت در مناطق خشک) و جایگزینی مدیریت خطر پذیری به جای مدیریت بحران، پیشنهادها و راه حل های مناسب ارائه گردید است.