بررسی اثر پراکنش آبشخوار بر ویژگی های پوشش گیاهی، وضعیت و گرایش مرتع (مطالعه موردی: مراتع طالقان)

قسمتی از مرتع که در اطراف منابع آب دائمی قرار دارد یک واحد مدیریتی در نظر گرفته شده و تحت عنوان «پایوسفر»نام گذاری شده است. در مدیریت مرتع بررسی کمیت و کیفیت پوشش این منطقه الزامی است. در این مطالعه تغییرات پوشش، تولید، ترکیب گونه های گیاهی، وضعیت و گرایش مرتع در پایوسفرهای سه آبشخوار از منطقه طالقان میانی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور سه آبشخوار در مناطقی با شدت چرای زیاد، متوسط و کم دام انتخاب گردید. سپس به مرکزیت هر آبشخوار در دو جهت با تردد کم و زیاد دام، و در فواصل 250 و 500 متر از آبشخوار سایت های مورد مطالعه انتخاب شد. در هر یک از فاصله های مورد مطالعه از دو ترانسکت 100 متری و در طول ترانسکت ها از 25 پلات یک متر مربعی استفاده شد و پارامترهای ذکر شده مورد بررسی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با روش تجزیه واریانس چند طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان می دهد که در مقایسه بین سه آبشخوار، بیشترین درصد تاج پوشش، تولید و ترکیب گیاهی کلاس یک مربوط به آبشخوار مرتع وشته (شدت چرایی کم) میباشد؛ درصد تاج پوشش، تولید و ترکیب گیاهی کلاس یک در دو آبشخوار ورکش (شدت چرای متوسط) و وشته در جهت دوم (تردد کمتر دام) بیشتر از جهت اول (تردد بیشتر دام) مورد مطالعه به دست آمد. فاصله از آبشخوار باعث افزایش ترکیب گیاهی کلاس یک (آبشخوار میناوند) و درصد تاج پوشش کلاس یک (آبشخوار وشته) شد، در حالی که در آبشخوار ورکش با فاصله از آبشخوار بر مقدار درصد تاج پوشش، تولید و ترکیب کلاس سه افزوده می شود. همچنین به علت بالا بودن فشار چرا در آبشخوار مرتع میناوند (شدت چرایی زیاد) با فاصله گرفتن از آبشخوار ارتقاء وضعیت قابل مشاهده نبود و گرایش خاک و پوشش گیاهی حتی با فاصله گرفتن از آبشخوار منفی است، در حالی که در دو آبشخوار دیگر با افزایش فاصله از آبشخوار وضعیت مرتع ارتقاء یافته و گرایش خاک و پوشش گیاهی پیش رونده است. در نهایت نتایج حاصل از مطالعات بیانگر این مطلب است که تردد دام و فاصله از آبشخوار می تواند بر خصوصیات پوشش گیاهی تاثیر گذار باشد.