بررسی تطبیقی شیوه روایت گری ادبی روضه المجاهدین و پیرنگ نمایشی سریال مختارنامه

مقاله حاضر سعی دارد با مقایسه الگوی داستانگویی ادبی و نمایشی روضه المجاهدین (واعظ هروی) و سریال مختارنامه (میرباقری)، مسئله اقتباس مستند از اصل یک واقعه مذهبی در تاریخ اسلام و حدود پردازش زیباشناختی آن را برای رسانه های جمعی مورد سنجش قرار دهد. ادبیات عامیانه در زبان فارسی گاه به توصیف و تشریح روایت های تاریخ دین پرداخته است که همین موجب شده تا روایتی داستان پردازانه و خیال آمیز از وقایع و شخصیت های تاریخی دین در میان عامه رواج پیدا کند. نکته مهم درباره این گونه ادبیات فارسی، درآمیختن روایت تاریخی با تخیل مولف برای رسیدن به تاثیری خاص بر مخاطب است؛ شیوه ای که امروزه با ظهور تلویزیون به نحوی متفاوت از سوی درام نویسان برای نمایشی کردن متون تاریخی دین اسلام مورد استفاده قرار گرفت. سریال مختارنامه یکی از آخرین تلاش ها برای استفاده از تخیل در روایت متن تاریخی است. تلاشی که نمونه مشابه آن در دوران صفویه و توسط واعظ هروی منجر به خلق روضه المجاهدین شده بود. مقایسه تطبیقی میان این دو اثر، کارکردهای خیال آمیز بودن این دو و تفاوت در نحوه به کارگیری تخیل برای پرداخت روایت ادبی و نمایشی از متن تاریخی را روشن می کند. نمونه معاصر مختارنامه با به کارگیری تخیل قصد دارد به یک تحلیل سیاسی تاریخی برسد در حالی که روایت واعظ هروی بیشتر به دنبال تجسمی از یک جهان آرمانی است که ریشه در نگاهی متفاوت به هستی دارد.