تاثیر پدیده انسو بر نوسانات تبخیر و تعرق مرجع در چند اقلیم نمونه سرد کشور

در این تحقیق به بررسی تاثیر پدیده انسو بر تغییرات تبخیر و تعرق مرجع ((ET0 در مقیاس های ماهیانه، فصلی و سالانه با استفاده از شاخص نوسانات جنوبی (SOI) پرداخته می شود. بدین منظور 13 شهر واقع در اقلیم های سرد کشور با طول دوره آماری 50 سال (2006-1957) جهت این مطالعه انتخاب شد. در ابتدا، مقادیر متوسط ماهیانه، فصلی، و سالیانه تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از روش استاندارد توصیه شده سازمان فائو برای ایستگاه های تحت مطالعه محاسبه شد. سپس مقادیر SOI در فاز های النینو، لانینا و نرمال از یکدیگر تفکیک و میانگین اختلاف مقادیر ET0 در هر یک از فاز ها با آزمون من- ویتنی محاسبه شد. در سطوح اطمینان قابل قبول همبستگی معنی داری بین زوج های آماری ET0 و SOI مشاهده شد. نتایج حاصل از همبستگی ها در مقیاس ماهیانه، در %72 موارد همبستگی مستقیم معنی دار بین تبخیر و تعرق مرجع با شاخص نوسانات جنوبی، و همبستگی معکوس در %28 موارد را تایید نمود. به طور کلی، در مواردی که ضرایب همبستگی مثبت (مستقیم) بود، در مقیاس ماهیانه، مقدار ET0 به طور متوسط در فاز النینو %8/10 کمتر از فاز نرمال و %8/14 کمتر از فاز لانینا بود. بر عکس، مقدارET0 در فاز لانینا نیز به طور متوسط %1/13 بیشتر از ET0 در فاز نرمال بدست آمد. متوسط تاخیر زمانی برای اوج تاثیرگذاری بر تبخیر و تعرق مرجع در مناطق مورد مطالعه برای ضرایب همبستگی مثبت، 2/3 ماه به دست آمد. طبق نتایج به دست آمده، بیشترین تاثیرپذیری تبخیر و تعرق مرجع از پدیده انسو به ترتیب در ماه های نوامبر، اکتبر و دسامبر به وقوع پیوست. همچنین ارزیابی های مقیاس فصلی نشان داد که تاثیر پذیری تبخیر و تعرق مرجع از پدیده انسو در فصل پاییز %68 از تاثیرپذیری کل فصول را در شهر های مورد مطالعه شامل می شود. در مقایسه با نتایج بدست آمده از اقلیم های گرم، شهرهای اقلیمی سرد این مطالعه حساسیت بیشتری به سیگنال های انسو نشان دادند. نتایج تحقیق حاضر می تواند در مدیریت بهتر منابع آبی به ویژه در بخش کشاورزی قبل از وقوع فازهای مختلف انسو مفید باشد.