بهبود مدل پوسته فلات ایران با استفاده از بی هنجاری بوگه مدل EGM2008

با ظهور فناوری گرانی سنجی ماهواره ای، امکان محاسبه درجات بالای ضرایب ژئوپتانسیل و در نتیجه دسترسی به میدان گرانی با قدرک تفکیک مکانی زیاد میسر شده است. مدل ژئوپتانسیل EGM2008 با ضرایب بسط تا درجه 2190 معادل قدرت تفکیک مکانی حدود 10 کیلومتر، کاربردهای فراوانی در بررسی های میدان گرانی زمین دارد. یکی از کاربردهای این مدل، محاسبه مدل پوسته با قدرت تفکیک مکانی مناسب است. به ویژه در منطقه فلات ایران که به سبب شرایط خاص جغرافیایی و توپوگرافی (وجود کوهستان های صعب العبور و کویرهای فاقد دسترسی مستقیم) امکان مشاهدات زمینی میدان گرانی به شکل یکنواخت و یکپارچه وجود ندارد.
در این پژوهش با استفاده از میدان بی هنجاری بوگه محاسبه شده از ضرایب ژئوپتانسیل در یک شبکه با تراکم 0.1 درجه اقدام به بازسازی و محاسبه مدل پوسته پیوسته با قدرت تفکیک مکانی هم ارز میدان بی هنجاری بوگه (0.1 درجه) شد. با توجه به عمق متوسط موهو به منزله چشمه سبب ساز، در منطقه معادل 40 کیلومتر به منظور حذف تاثیرات بی هنجاری های سطحی، یک فیلتر پایین گذر میانگین گیر متحرک، با تابع کرنل 5 در 5 یکانی به کار رفته است. در این مدل سازی، از مدل پوسته جهانی (براساس داده های امواج سطحی حاصل از زمین لرزه ها) با قدرت تفکیک مکانی 2 درجه، به منظور برازش با داده های بی هنجاری بوگه و محاسبه فاکتورهای برازش استفاده شده است. شیب خط برازش 12.499- برآورد شد که با توجه به رابطه خطی بوگه معادل تباین چگالی حدود 300 کیلوگرم بر متر مکعب است.
مدل پوسته محاسبه شده با مدل های پوسته جهانی و مدل دهقانی (دهقانی و ماکریس، 1983) به لحاظ آماری مورد مقایسه قرارگرفته است. تفاوت مشاهده شده در منطقه البرز میانی (قله های مرتفع دماوند و پیرامون آن) با نتایج صدودی و همکاران (2009) مقایسه شد و ادعای بی ریشه بودن کوه های البرز، به خصوص برای البرز میانی، مورد تردید قرار گرفته است.