پیش بینی کننده های سرعت غیرمجاز در رانندگان بر اساس مدل تصور-تمایل

هر ساله 1.2 میلیون نفر در جهان به علت حوادث جاده ای جان خودر از دست میدهند و رانندگی در سرعت غیر مجاز یکی از دلایل اصلی تصادفات جاده ای می باشد و تخمین زده می شود که 40 درصد از مرگ جاده ای به این علت می باشد. در بیشتر اوقات شروع رفتارهای پرخطر در جوانان، پاسخی به شرایط و موقعیت هایی است که آن رفتار را موجب شده اند و مدل تصور تمایل برای بررسی فاکتورهای شناختی که نقش واسطه ای را در تاثیر محیط روی رفتار خطرناک جوانان بازی میکند بوجود آمده است. هدف از این مطالعه تعیین پیش بینی کننده های سرعت غیرمجاز در رانندگان جوان25-19 ساله قائم شهر بر اساس مدل تصور تمایل می باشد.
در این پژوهش مقطعی تعداد 114 نفر از افراد 25-19 ساله به روش خوشه ایتصادفی از مناطق مختلف قائمشهر مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات به وسیله پرسشنامه خود ایفا جمع آوری شد که شامل متغیرهای دموگرافیک، سازه های مدل تصور تمایل مشتمل بر تمایل، قصد، رفتار قبلی، تصورات(شباهت درک شده با راننده فرضی، توصیف راننده فرضی که با سرعت غیرمجاز رانندگی می کند و توصیف فرد از رانندگی خودش)، هنجار انتزاعی، نگرش و کنترل رفتاری درک شده بود. روایی و پایایی پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت و تایید شد. اطلاعات با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه، همبستگی و رگرسیون تجزیه و تحلیل شدند.
یافته های مطالعه نشان داد قصد رانندگی در سرعت غیرمجاز با همه متغیرها به جز توصیف راننده فرضی همبستگی معنی داری داشت و سازه های مدل تصور تمایل توانستند 63.4 درصد از واریانس قصد سرعت غیرمجاز را تبیین کنند. سازه های رفتار قبلی، هنجارهای انتزاعی، شباهت درک شده با راننده فرضی، توصیف راننده فرضی که با سرعت غیرمجاز رانندگی می کنند، تجربه و نگرش رانندگی در سرعت غیرمجاز از تعیین کننده های قصد سرعت غیرمجاز بودند. همینطور سازه های قصد، تمایل و تجربه رانندگی توانستند 60.8 درصد از واریانس رفتار سرعت غیرمجاز را پیش بینی کنند.
با توجه به اهمیتی که نگرش، عوامل هنجاری و تجربه رانندگی بر قصد سرعت غیرمجاز در تحقیق فوق داشتند باید از آنها در طراحی برنامه های آموزشی جهت کاهش رانندگی در محدوده سرعت غیرمجاز و حوادث جاده ای برای جوانان و نوجوانان استفاده کرد.