تنوع فنوتیپی خواب بذر و ارتباط آن با صفات مورفولوژیک گیاه مادری در اکوتیپ های اقلیمی جو وحشی (Hordeum spontaneum L.) بومی ایران

خواب بذر نقش اساسی در سازگاری اکولوژیکی گونه های وحشی گیاهان از جمله جو وحشی (Hordeum spontaneum) دارد. در این آزمایش 192 اکوتیپ جو وحشی از کلکسیون جو بانک ژن گیاهی ملی ایران(NPGBI) که از مناطق جغرافیایی مختلف ایران از جمله مناطق خشک و کویری و مناطق معتدل جمع آوری شده اند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات زراعی، فنولوژیک و مورفولوژیک اکوتیپ ها در شرایط مزرعه و آزمایشگاه اندازه گیری شد. پس از برداشت و شش ماه نگهداری بذرها در دمای 5 درجه سانتی گراد، میزان خواب بذر و شاخص جوانه زنی در اکوتیپ ها بررسی شد. ارزیابی خواب بذر در اکوتیپ های بومی اقلیم های مختلف نشان داد که میزان آن در اکوتیپ های مناطق بیابانی و بیابانی سرد (به ترتیب 6/77% و 7/83%)، به طور معنی داری بالاتر از اکوتیپ های مناطق استپی سرد (6/45%) بود. مقایسه میانگین صفت شاخص جوانه زنی نشان دهنده مقادیر بالاتر این صفت در بذر اکوتیپ های اقلیم استپی سرد نسبت به سه اقلیم دیگر بود. مطالعه ارتباط خواب بذر با دیگر صفات مورفولوژیک، نشان دهنده وجود همبستگی معنی داری بین این صفت و برخی از صفات کیفی مانند رنگ گلوم، رنگ دانه و رنگ ریشک بود، به طوری که درصد خواب بذر در اکوتیپ های دارای رنگ دانه، گلوم و ریشک تیره تر بیشتر بود.