گزینش برای تحمل به تنش خشکی انتهای فصل در ژنوتیپ های لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.)

به منظور بررسی و تعیین موثرترین صفات و شاخص های تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط کم آبی در لوبیا چشم بلبلی، آزمایشی در قالب طرح آگمنت در دو شرایط جداگانه در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال زراعی1388 اجرا گردید. تنش خشکی به صورت قطع آبیاری از زمان گلدهی به بعد در مقابل شرایط معمول هر هشت روز یک بار، بر روی 238ژنوتیپ اعمال گردید. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظرتحمل به خشکی، توسط هفت شاخص مختلف شامل میانگین حسابی(MP)، میانگین هارمونیک(HARM)، تحمل(TOL)، حساسیت به تنش(SSI)، تحمل به تنش(STI)، میانگین هندسی(GMP) و نرخ کاهش عملکرد (Yr) صورت گرفت. برای تعیین روابط بین عملکرد دانه و شاخص ها، از ضرایب همبستگی پیرسون استفاده گردید و شاخص های MP، GMP، HARM و STI که دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط بودند، انتخاب شدند که می توانند جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی و پرمحصول برای هر دو شرایط محیطی به کار روند. با استفاده از روش ترسیمی بای پلات بر روی 238ژنوتیپ لوبیا چشم بلبلی و مشاهده وضع قرارگرفتن ژنوتیپ ها در بای پلات مذکور، ژنوتیپ های 4، 149، 180، 6، 147، 151، 160، 55، 9 و 189، به عنوان ژنوتیپ های متحمل با عملکرد بالا شناسایی شدند. تجزیه کلاستر بر اساس شاخص های مورد بررسی و عملکرد تحت شرایط معمول و تنش خشکی، ژنوتیپ های مورد بررسی را در چهار کلاستر گروه بندی کرد که اکثر ژنوتیپ های مقاوم به خشکی با عملکرد بالا در کلاستر سوم قرار گرفتند و اکثر ژنوتیپ های حساس به تنش خشکی در کلاستر دوم قرار گرفتند.