عوامل موثر بر اعتیاد به مواد مخدر در افراد 15 تا 30 سال: یک مطالعه کیفی

مصرف روزافزون مواد مخدر در کشور ما با توجه به جوان بودن جامعه ایرانی و اعتیاد به مواد مخدر به دشواری پیچیده اجتماعی بدل شده و پیامد ویرانگر دارد. از سوی دیگر با توجه به این نکته که رفتار وابستگی زیادی به محیط اجتماعی دارد و هم چنین در نظر داشتن این جستار که لازمه بررسی و شناخت دقیق این مسائل داشتن نگاه کل نگرانه مبتنی بر روش های کیفی است در این پژوهش تلاش شده عوامل موثر بر اعتیاد در افراد جوان بر اساس تجربه خود آنها بررسی شود. شناسایی عوامل مذکور این امکان را به مسئولان و دست اندرکاران اعتیاد به مواد مخدر می دهد تا با انتخاب راهبرد مناسب اقدام موثرتری برای پیشگیری از این بلای اجتماعی به اجرا در آورند.
شناسایی عوامل موثر بر اعتیاد به مواد مخدر در افراد 15 تا 30 ساله این تحقیق به روش پژوهش کیفی و با استفاده از روش «تجزیه و تحلیل محتوایی» انجام شده است. نمونه های پژوهش را 33 نفر از مصرف کنندگان مواد مخدر مراجعه کننده به مرکز روانپزشکی درمانی- آموزشی شفای رشت و هم چنین 12 نفر از درمانگران مرکز مذکور تشکیل می دادند که در چارچوب نمونه گیری غیر احتمالی و با روش «نمونه گیری مبتنی بر هدف» انتخاب شدند. داده های پژوهش با مصاحبه نیمه ساختار یافته و ضبط صدا گرد آوری شد. محتوای این مصاحبه ها پس از تبدیل به متن بر اساس متدلوژی انتخاب شده تجزیه و تحلیل شد.
در مجموع 78 کد در علل گرایش واحدهای مورد پژوهش به اعتیاد بدست آمد. این کدها در دو طبقه مفهومی اصلی با عنوان «انگیزاننده های درونی» و «مشوق های بیرونی» قرار داده شدند. این طبقه های مفهومی اصلی، خود در برگیرنده تعدادی زیرطبقه هستندکه در برخی موارد با یکدیگر همپوشانی نیز دارند. این زیرطبقات عبارتند از: کسب آسان منفعت های روانی و جسمی، شخصیت لذت طلب، روحیه کنجکاو، تمایل به متفاوت بودن، نداشتن مهارت زندگی، شرایط فرهنگی، وضع اجتماعی و عوامل اقتصادی.
طیف گسترده ای از عوامل و شرایط درون فردی و برون فردی بر اعتیاد فرد به مواد مخدر موثرند. با شناسایی این عوامل و طراحی برنامه ای جامع و فراگیر مسئولین مبارزه با مواد مخدر و خانواده ها خواهند توانست شرایط لازم برای پیشگیری از اعتیاد جوانان را فراهم نمایند.