نقد نظریه تحویل قضایا به موجبه کلیه بتاته در منطق اشراقی

شیخ اشراق با بیان تحویل همه قضایای شرطی، همه حملی های سالبه و همه حملی های جزئیه به کلیه و همه موجهات غیر ضروری به موجبه کلیه ضروریه مدعی منطق اشراقی در حوزه منطق صورت است. او با روش افتراض، تمام ضروب جزئیه را به کلیه و با روش عدول، تمام سالبه ها را به موجبه معدوله و با روش اشراب موجهات در محمول تمام موجهات را به ضروریه بر گرداند. طبق این روش هر شکلی تنها یک ضرب بیشتر نخواهد داشت. شیخ اشراق در روش اشراقی خود سایر اشکال را به شکل اول تحویل نبرد و نیز قیاس های استثنایی را به اقترانی حملی برنگرداند، ولی با این روش به ضمیمه عکس یا عکس نقیض می توان سایر اشکال را به شکل اول و نیز قیاس های استثنایی را به شکل اول برگرداند و در این مقاله این دو مهم به انجام رسید. بر این اساس با اعمال روش اشراقی و تحویل همه قضایا به موجبه کلیه ضروریه (بتاته) و تحویل همه قیاس هاس استثنایی به اقترانی و همه اقترانی به شکل اول و همه ضروب شکل اول به ضرب اول شکل اول، تمام استدلال ها منحصرا به ضرب اول شکل اول بر می گردد. تنها مشکل در روش اشراقی تحویل سالبه به انتفای موضوع در کلیه ها به معدوله است که البته این اشکال مانع از اعمال این روش در استدلال ها در علوم نمی شود؛ زیرا سالبه های علوم معمولا ناظر به امور موجودند. بنابراین می توان روش اشراقی را در خصوص سالبه های به انتفای محمول جاری دانست.