دیپلماسی اقتصادی و سیاست خارجی توسعه گرا؛ ابزارهای موفقیت راهبرد توسعه ای ج.ا.ا. در اقتصاد جهانی

جهانی شدن ساختارهای تولیدی، مالی و تجاری، ماهیت و کارویژه ی دولت ها را از واحدهای سرزمینی[1] به بازیگرانی مجازی[2] و بازاری در اقتصاد سیاسی جهانی متحول ساخته است. در گذار به جهانی شدن دغدغه دولت ها از مسائل امنیتی و سیاسی به دست یابی به سهمی از بازارهای تولید، تجارت و سرمایه ی جهانی تغییر یافته است. تجلی این تحول در عملکرد دولت ها در نظام اقتصاد سیاسی جهانی، گذار از دیپلماسی سنتی به دیپلماسی اقتصادی به عنوان ابزار نوین و کارآمد تعامل در اقتصاد جهانی و دست یابی به توسعه قابل مشاهده می باشد. در چارچوب ساختار نوین، نخست این که مقوله ی توسعه ی اقتصادی به مولفه ی تعیین کننده ی کارآمدی و قدرت مندی دولت ها تبدیل گردیده و دوم، دست یابی به توسعه ی اقتصادی نیازمند تعامل با ساختارهای اقتصاد سیاسی جهانی می باشد. دغدغه ی کانونی و گفتمان حاکم بر ساختار اقتصاد سیاسی ج.ا.ا نیز در برهه ی کنونی مسئله ی توسعه ی اقتصادی است. برای ایران به عنوان کشوری در حال توسعه استراتژی رهایی از فروش مواد خام و دست یابی به مدارهایی از تولید کالاهای صنعتی یا مشتقات حاصل از فرآوری مواد خام، آن گونه که مقام معظم رهبری تاکید می کنند، نه تنها یک ضرورت بلکه یک الزام است. در پژوهش حاضر تلاش می شود به این پرسش پرداخته شود که چه رابطه ای بین دیپلماسی و توسعه در چارچوب اقتصاد سیاسی جهانی وجود دارد و راهبرد توسعه ی صادرات غیر نفتی چه الزاماتی را فراروی دستگاه دیپلماسی و وزارت خارجه ج.ا.ا قرار می دهد؟