کاربرد روش تصمیم گیری چند معیاره و مدل تلفیقی ANP-DEMATEL در آنالیز تناسب اراضی کشاورزی (مطالعه موردی: دشت قزوین)

تغییر شکل نواحی پیرامون شهرها، به علت روند توسعه بی رویه شهر باعث کاهش اراضی کشاورزی حاشیه می شود. در بخش کشاورزی، اهداف پایدار معمولا شامل حفظ یا افزایش محیط طبیعی، تهیه نیازهای غذایی انسان، زیست پذیری (رشد) اقتصادی و رفاه اجتماعی می شود. از آنجا که، کشاورزی آثار زیست محیطی بزرگی در نواحی حاشیه شهرها دارد، ارزیابی اراضی کشاورزی ضروری به نظر می رسد. بنابراین، آنالیز تناسب اراضی کشاورزی (ALSA) شرط لازم بهره برداری از منابع اراضی برای تولید پایدار کشاورزی است. روند توسعه شهرنشینی روزافزون و رشد بی رویه دشت قزوین طی سال های اخیر و در حال حاضر، و به تبع آن توسعه فیزیکی ناموزون شهر، همچنین اهمیت منطقه از لحاظ توان های بالقوه کشاورزی و عوامل مورد نیاز این کاربری در منطقه، تعیین قسمت های بالقوه اراضی کشاورزی را ایجاب می کند. این تحقیق، کاربرد روش تلفیقی تصمیم گیری چند معیاره و مدل ANP-DEMATEL را در ارزیابی اراضی کشاورزی پیرامون شهرها بیان می کند. بر اساس مدل اکولوژیک حرفی ایران، داده های شیب، اقلیم، خصوصیات خاک، دبی آب و تراکم پوشش گیاهی به منزله معیارهای اصلی تاثیرگذار در کاربری کشاورزی انتخاب شدند. سپس در قالب یک مدل، به کمک تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) و با استفاده از فرایند تحلیل شبکه ای و DEMATEL، لایه های مذکور به روش وزن دهی ساده (SAW) در محیط نرم افزار ArcGIS 9.3 تلفیق شدند و ارزیابی شکل گرفت. نتایج نشان داد که در منطقه مطالعاتی شش طبقه کاربری کشاورزی وجود دارد، به طوری که بخش های شمالی برای توسعه کشاورزی نامناسب اند. در هر صورت، نقشه ها مشخص کرد که مجموع مساحت پلی گون های مناطق بسیار مناسب تا متوسط کشاورزی 20/98598 هکتار است. در واقع، این مدل جدید با ترکیب روش های مختلف، راه حل موثری را برای کمک به تصمیم گیری گروهی ارزیابان ارائه داد و از این طریق وزن نهایی معیارهای موثر در کاربری کشاورزی مشخص شد.